Doświadczenie zmysłów „niższych” – polisensoryczne aisthesis artysty

Abstrakt

Problem przekładalności doświadczenia zmysłowego na język artystyczny (literatury, sztuki, te­atru, filmu) otwiera pole do rozważań, jak myślą artyści. Dydaktyczny eksperyment – studencki spacer zmysłowy stał się punktem wyjścia do refleksji na temat artystycznego spojrzenia na kwestię polisensoryczności. Studenci swoje spostrzeżenia mogli wyrazić w formie eseju, jednak często były to także formy poetyckie czy prozatorskie bliskie literaturze, czasem przypominały raport. Taka polisensoryczna „przechadzka” może dotyczyć nie tylko sfery codzienności, ale także przebiegać na polu sztuki, stąd można mówić o: spacerze architektonicznym, muzealno-galeryjnym, teatralnym, literackim, czy na polu naukowym (co udowadniają G. Bataille czy R. Shusterman). W naukach humanistycznych przebiega ona na polu wielu dyscyplin, dlatego przedmiotem namysłu są tu przykłady z zakresu literatury, teatru, sztuk wizualnych i performa­tywnych. Szczególnie ciekawe wydają się takie działania artystyczne, które są wyrazem twór­czych poszukiwań odpowiedniego języka, formy, dyskursu na oddanie percepcji zwłaszcza tzw. zmysłów „niższych”. Powstaje pytanie, jak oddać w słowach doświadczenie zmysłowe i jakich używać kategorii teoretycznych, uogólniających i wspólnych na poziomie dyskursu naukowego i krytycznego. Wielu twórców podejmuje takie próby i faktycznie niektóre powstałe w literaturze opisy tak mocno oddziałują na nasze zmysły, że czujemy niemalże smak, zapach czy fakturę przedstawionych rzeczy, zjawisk, ludzi.