Ciągłość, nieciągłość, fulguracja – Filozoficzne konteksty zmian w sztuce

Abstrakt

W artykule autorka przyjmuje założenie, że interpretacje zmian sztuce, ich łagodnego bądź gwałtownego przebiegu, zależą w od rozumienia czasu i koncepcji podmiotu. Przemiany w sztu­ce i przemiany w estetyce nie zawsze przebiegają równolegle z przekształceniami w obszarze społecznym. Przesłanki filozoficzne są jednym z podstawowych kryterium ów podziałów w este­tyce. Podjęta jest próba odpowiedzi na pytanie, jak konstruująca się tożsamość człowieka nowo­czesnego, poszukuje nowego medium komunikacji, w tym wypadku jak czynią to teoretycy zaj­mujący się sztuką. Przedmiotem analiz są koncepcje opisujące zmiany w sztuce zapoczątkowane przez awangardę, rozważane w szerokim kontekście dyskursu nowoczesności. Łączy je swoista forma myślenia tożsamościowego, przybierającego charakter syndromu. Przedmiotem rozważań są teorie, które posługują się kategoriami o rodowodzie filozoficznym: fulguracja i płaszczyzny, ciągłość i nieciągłość, stopniowość i skokowość oraz im pokrewnymi jak ewolucja i dewolucja, kryzys negatywny i pozytywny. W kontekście rozważań na temat projektu nowoczesności w czę­ści pierwszej przywołane są koncepcje M. Wallisa, S. Morawskiego i G. Sztabińskiego. W drugiej części autorka zadaje pytanie na ile zmienił się sposób myślenia o sztuce w epoce późnej nowo­czesności. Powołuje się głównie na „refleksję medialną” Dietera Merscha i ideę teraźniejszości Germano Celanta.