Transcendencja w sztuce i współczesne marginesy transcendencji. W myśleniu estetycznym Grzegorza Sztabińskiego

Autor

  • Rafał Solewski Chair of Artistic Research, Department of Humanities, University of the National Education Commission, Krakow

DOI:

https://doi.org/10.26485/AI/2023/25/14

Słowa kluczowe:

transcendencja, metafizyka, awangarda, ponowoczesność, sztuka współczesna, estetyzacja, marginesy

Abstrakt

Tekst opisuje podejmowanie tematu transcendencji przez Grzegorza Sztabińskiego w filozoficz­nej refleksji o sztuce nowoczesnej i interpretacji dzieł, a także we własnej artystycznej twórczo­ści. W pierwszej, największej części artykułu streszczane i analizowane są odpowiednie fragmen­ty najważniejszych publikacji profesora. Dotyczą one miejsca transcendencji wśród tendencji do intelektualizacji sztuki, w abstrakcji geometrycznej i w sztuce pielęgnującej duchowość wśród „przeestetyzowanej” rzeczywistości. Następnie analizowany i interpretowany jest artystyczny cykl z transcendencją w tytule. Wreszcie koncepcje profesora zastosowane zostają do współcze­snej wystawy dotyczącej metafizyki. W ten sposób ukazane są źródła i sposób „myślenia estetycz­nego” Grzegorza Sztabińskiego, a także możliwość współczesnego zastosowania tego myślenia.

Biogram autora

Rafał Solewski - Chair of Artistic Research, Department of Humanities, University of the National Education Commission, Krakow

Rafał Solewski – assistant professor at the University of the National Education Commis­sion, Krakow, Department of Humanities, Chair of Artistic Research. Author of books: Umiar i namiętność. Życie i sztuka Janusza Orbitowskiego [Moderation and Passion. The Life and Art of Janusz Orbitowski], (2019); Wypatrując. Idea człowieczeństwa i hermeneutyka tożsamości osobowej we współczesnych sztukach wizualnych [Watching Out. The Idea of Humanity and Hermeneutics of Personal Identity in Contemporary Visual Arts] (2016); Viatoris. Który pokonuje drogę. Pono­woczesny romantyzm Piotra Jargusza [Viatoris, one who hits the road. Postmodern romanticism of Piotr Jargusz] (2016); Skrytość piękna. Idealizm i problem tożsamości w sztukach wizualnych na przełomie XX i XXI wieku [The Secretiveness of Beauty. Idealism and the Problem of Identity in Visual Arts at the Turn of the 21st Century] (2015); Synteza i wypowiedź. Poezja i filozofia w sztu­kach wizualnych na przełomie XX i XXI wieku [Synthesis and Utterance. Poetry and Philosophy in Art at the Turn of the 21st Century] (2007); Franciszek Mączyński (1874-1947) krakowski architekt [Franciszek Mączyński (1874-1974). The Cracow’s Architect] (2005). He also published numero­us articles in "Estetyka i Krytyka", "Ethos", "Kwartalnik Filozoficzny", "Art Inquiry", "Sztuka i Dokumentacja", exhibition catalogues and conference materials.

Bibliografia

Jan Berdyszak, Reszty reszt, exh. cat., Galeria Sektor I, Katowice 2009.

Jean-François Lyotard, Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm?, transl. Michał Paweł Markowski [in:] Postmodernizm. Antologia przekładów, ed. Ryszard Nycz, Kraków 1996, pp. 47-61.

Andrzej Maryniarczyk SDB, Transcendentalia a poznanie metafizyczne, "Roczniki Filozoficzne", vol. XXXIX-XL, no. 1, 1991-1992, pp. 305-322.

Piet Mondrian, Neoplastycyzm w malarstwie, transl. Wiesław Juszczak, [in:] Artyści o sztuce. Od van Gogha do Picassa, eds Elżbieta Grabska, Hanna Morawska, PWN Warszawa 1963, pp. 404-407.

Beata Stankiewicz, Autokomentarz [in:] Sztuka wobec metafizyki. Postawy i strategie lat 2000--2020, entry: Beata Stankiewicz, tab: Baza twórców, https://sztukaimetafizyka.up.krakow.pl/stan¬kiewicz-beata/ [accessed: 12.04.2022].

Władysław Stróżewski, Transcendentalia i wartości, [in:] idem, Istnienie i wartość, Znak, Kraków 1981, pp. 11-33 .

Grzegorz Sztabiński, Dlaczego geometria? Problemy współczesnej sztuki geometrycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.

Grzegorz Sztabiński, Margins of transcendence in contemporary art, "Art Inquiry" vol. XVI: 2014 ("Margins and Marginalization"), pp. 57-85.

Grzegorz Sztabiński, Pismo natury – Transcendencja [in:] Sztuka wobec metafizyki. Postawy i strategie lat 2000-2020, entry: Grzegorz Sztabiński, tab: Baza twórców, https://sztukaimetafizy¬ka.up.krakow.pl/grzegorz-sztabinski/ [accessed: 12.04.2022].

Grzegorz Sztabiński, Poza estetyzacją. Problem duchowości w sztuce współczesnej / Beyond aesthetization. The question of spirituality in modern art, "Sacrum et Decorum. Materiały i Studia z Historii Sztuki Sakralnej", no. 2: 2009, pp. 111-130.

Grzegorz Sztabiński, Problemy intelektualizacji sztuki w tendencjach awangardowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1991.

Tadeusz Gustaw Wiktor. Wpisany w Oś Świata, exh. cat., Galeria Pryzmat, ZPAP Kraków 2017.

Wolfgang Welsch, Estetyka i anestetyka, transl. Małgorzata Łukasiewicz [in:] Postmodernizm. Antologia przekładów, ed. Ryszard Nycz, Kraków 1996, pp. 523-544.

Pobrania

Opublikowane

2023-12-13

Numer

Tom 25 (2023): Jak myślą artyści?

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.