Krajobraz (w sztuce i poprzez sztukę) ucieleśniony

Autor

  • Beata Frydryczak European Institute of Culture of Adam Mickiewicz University in Poznań

DOI:

https://doi.org/10.26485/AI/2023/25/10

Słowa kluczowe:

krajobraz, zmysły, haptyczność, sztuka, Józef Chełmoński

Abstrakt

W eseju odejmuję próbę sformułowania koncepcji krajobrazu ucieleśnionego, czyli krajobrazu, który przekracza tradycyjne ujęcia: jako widoku, jako krajobrazu kulturowego, a także jako kra­jobrazu partycypacyjnego. Zmierzam ku takiemu rozumieniu, w którym krajobraz staje się świa­tem doznań wielozmysłowych, kształtujących nasze relacje ze światem zewnętrznym, zanurzeniu się w nim tak, że dajemy upust wszystkim aktywnym zmysłom, które osadzają nas w doznaniach współtworzących tu i teraz. Dla uzasadnienia swoich też sięgam po dwa przykłady malarstwa Józefa Chełmońskiego: Bociany i Babie lato, dostrzegając w nich potencjał interpretacyjny, po­zwalający dostrzec w nich coś więcej niż scenę rodzajową. W nich rozpoznaję moment ucie­leśnienia krajobrazu, czyli wzajemnego przenikania i oddziaływania wszystkiego, co w danym momencie stanowi o krajobrazie przeżywanym, a nie obserwowanym.

Biogram autora

Beata Frydryczak - European Institute of Culture of Adam Mickiewicz University in Poznań

Beata Frydryczak – professor, aesthetician and philosopher of culture.

She works at the European Institute of Culture, Adam Mickiewicz University, Poznan, Poland. Head of the Department of Cultural Studies; editor of the "Landscapes" editorial series and editor-in-chief of "Polish Journal of Landscape Studies".

Her research interests focus primarily on cultural landscape studies, aesthetics of landscape and the experience of landscape. She is the author of several monographs, e.g., "Krajobraz. Od este­tyki the picturesque do doświadczenia topograficznego" ("Landscape. From the aesthetics of the picturesque to topographical experience") (Poznan 2013), "Zmysły w krajobrazie" ("Senses in Landscape") (Łódź 2020) and "Muskauer Park – the space of remembrance and reconciliation" (Zielona Gora 2006), and numerous articles published in journals and monographs. Editor and co-editor of several monographs devoted to landscape issues, among others: "Krajobrazy. Anto­logia tekstów" ("Landscapes. Reader.") (Poznan 2014).

Bibliografia

Angutek D., Kulturowe wymiary krajobrazu. Antropologiczne studium recepcji przyrody na prowincji: od teorii do empirii, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2013.

Benjamin W. "A Small History of Photography" in One Way Street and Other Writings, Verso, London, 1985.

Berleant A., Art and Engagement, Temple University Press, Philadelphia 1993.

Berleant A., Re-thinking Aesthetics. Rogue Essays on Aesthetics and the Art, Routledge, 2005.

Frydryczak B., Salwa M., Landscape Art – A New Definition and New Look, in: “Art Inquiry. Recherches sur les arts”, XXIII, 2021, pp. 113-123.

Heidegger M., The Origin of the Work of Art in: Off the Beaten Track, edited and translated by J. Young and K. Haynes, Cambridge University Press, Cambridge, 2002.

Ingold T., Being Alife. Essays on Movement, Knowledge and Description, Routledge, London-New York 2011.

Ingold T., Culture on the ground: the world perceived through the feet, "Journal of Material Culture" 93, 2004.

Ingold T., The temporality of the landscape, "World Archeology", vol. 25, 2.

Jankowiak-Konik B., Malarstwo polskie, Demart, Warszawa 2011.

Merleau-Ponty M., Phenomenology of Perception, Routlage, London New York, 2005.

Paterson M., 'How the World Touches Us': Haptic Aesthetics, in The Senses of Touch Haptics, Affects and Technologies, Berg, Oxford New York 2007.

Rodaway P., Sensuous Geographies. Body, Sense and Place, Routledge, London – New York 1994.

Simmel G. Arnold Böcklin's Landscapes, in Essays on Art and Aesthetics, The University of Chicago Press, Chicago and London, 2020.

Sławek T., Cienie i rzeczy. Rozważania o dotyku, in: W przestrzeni dotyku, (eds) J. Kurek, K. Mali¬szewski, Miejski Dom Kultury Batory, Chorzów 2009.

Pobrania

Opublikowane

2023-12-13

Numer

Tom 25 (2023): Jak myślą artyści?

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.