Prawybory jako metoda wewnątrzpartyjnej selekcji kandydatów w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej. Casus Nowej Nadziei

Dawid Daniluk

doi:10.26485/SW/2024/37/3

Autor

Dawid Daniluk Dr, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji

DOI:

https://doi.org/10.26485/SW/2024/37/3

Słowa kluczowe:

prawybory, wewnątrzpartyjna selekcja kandydatów, partia polityczna, wybory parlamentarne

Abstrakt

Wewnątrzpartyjna selekcja kandydatów może przybrać różne formy. Za najbardziej demokratyczny i otwarty sposób nominacji kandydatów należy uznać prawybory. Partie polityczne rzadko decydują się na przeprowadzanie prawyborów, w szczególności w wyborach parlamentarnych. Na taki krok zdecydowała się Nowa Nadzieja – partia wchodząca w skład szerszej formacji (Konfederacja Wolność i Niepodległość) posiadającej reprezentację w Sejmie RP. Podczas prawyborów dokonywano wyboru kandydatów, którzy mieli zająć pierwsze miejsca na listach wyborczych w poszczególnych okręgach w wyborach do pierwszej izby polskiego parlamentu. W artykule przedstawiono sposoby wewnątrzpartyjnej selekcji kandydatów oraz poddano analizie założenia oraz przebieg prawyborów Nowej Nadziei.

Bibliografia

Antoszewski Andrzej. 2016. Selekcja kandydatów: „słaby punkt” demokratycznych wyborów. W Niedemokratyczne wymiary demokratycznych wyborów. Red. Jarosław Szymanek. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Bezubik Kamila M., Olechno Artur. 2016. „Czy depozyt wyborczy może stać się cenzusem majątkowym? Uwagi na przykładzie wyborów głowy państwa”. Białostockie Studia Prawnicze 20/A: 285–293.

Bille Lars. 2001. „Democratizing a Democratic Procedure: Myth or Reality? Candidate Selection in Western European Parties, 1960–1990”. Party Politics 7/3: 363–380.

Chmaj Marek, Waszak Marcin, Zbieranek Jarosław. 2011. Rekomendacje. W O demokracji w polskich partiach politycznych. Red. Marek Chmaj, Marcin Waszak, Jarosław Zbieranek. Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych.

Daniluk Dawid. 2014. Procedura zgłaszania kandydatów w wyborach parlamentarnych i samorządowych w Polsce. W Samorząd w systemie demokracji obywatelskiej. Wybrane problemy. Red. Robert Kmieciak. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Flis Jarosław, Wojtasik Waldemar. 2014. „Candidate Selection in the 2014 European Parliament Election in Poland”. Political Preferences 9: 129–143.

Hartliński Maciej. 2015. „Prerogatywy i aktywność przywódców partii politycznych w procesie selekcji kandydatów w wyborach Prezydenta RP w latach 1990–2015”. Studia Politologiczne 42: 56–72.

Jakubiak Łukasz. 2022. „Prawybory we francuskich partiach politycznych jako mechanizm wyłaniania kandydatów do prezydentury na przykładzie Republikanów i Partii Socjalistycznej”. Politeja 5: 149–176.

Kozera Michał. 2012. Prawybory. W Encyklopedia politologii, t. 2: Instytucje i systemy polityczne. Red. Bożena Dziemidok-Olszewska, Wojciech Sokół. Warszawa: Wolters Kluwer.

Kryszeń Grzegorz. 2006. „Selekcja i zgłaszanie kandydatów w wyborach parlamentarnych w świetle standardów wyborów demokratycznych”. Studia Wyborcze 2: 7–25.

Kryszeń Grzegorz. 2007. Standardy prawne wolnych wyborów parlamentarnych. Białystok: Wydawnictwo Temida 2.

Lundell Krister. 2004. „Determinants of Candidate Selection: The Degree of Centralization in Comparative Perspective”. Party Politics 10/1: 25–47.

Maguś Wojciech. 2011. Proces wyłaniania kandydatów w wyborach prezydenckich 2010 roku w Polsce. W Wybory 2010. Polska i świat. Red. Marek Jeziński, Wojciech Peszyński, Aleksandra Seklecka. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Maguś Wojciech. 2012. „Prezydenckie wybory w Platformie Obywatelskiej jako przykład politycznego show”. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne 2: 223–235.

Maguś Wojciech. 2013. Prawybory w Platformie Obywatelskiej w mediach. Analiza porównawcza programów informacyjnych TVP1 i TVN. W Agenda setting w teorii i praktyce politycznej. Red. Ewa Nowak. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Michalak Bartłomiej. 2013. Depozyt wyborczy. W Andrzej Sokala, Bartłomiej Michalak, Piotr Uziębło, Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych. Warszawa: Wolters Kluwer.

Pacześniak Anna. 2019. Selekcja kandydatów na europosłów. W Parlament Europejski w strukturze instytucjonalnej i politycznej Unii Europejskiej. Red. Krzysztof Zuba, Błażej Choroś. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Pacześniak Anna. 2021. „Proces selekcji kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego a stabilność personalna polskiej delegacji”. Przegląd Europejski 2: 71–86.

Pastorczyk Wioleta. 2015. „Siła «jedynek» w wyborach do Sejmu RP”. Polityka i Społeczeństwo 2(13): 5–25.

Pennings Paul, Hazan Reuven Y. 2001. „Democratizing Candidate Selection: Causes and Consequences”. Party Politics 7/3: 267–275.

Potz Maciej. 2008. „Amerykańskie prawybory – laboratorium systemów wyborczych”. Studia Wyborcze 6: 95–112.

Pułło Andrzej. 1997. System konstytucyjny Stanów Zjednoczonych. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Skrzypiński Dariusz. 2011. „Proces mianowania kandydatów w wyborach prezydenckich jako mechanizm rozstrzygania dylematów strategicznych”. Studia Politologiczne 19: 44–62.

Sobolewska-Myślik Katarzyna, Kosowska-Gąstoł Beata, Borowiec Piotr. 2010. Struktury organizacyjne polskich partii politycznych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Sokół Wojciech. 2003. Funkcje partii politycznych. W Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej. Red. Wojciech Sokół, Marek Żmigrodzki. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Uziębło Piotr. 2015. „Zgłaszanie kandydatów w wyborach do Sejmu i Senatu. Wybrane Problemy”. Studia Wyborcze 20: 35–54.53 54

Waszak Marcin. 2011. Polskie partie w badaniach ankietowych Instytutu Spraw Publicznych. W O demokracji w polskich partiach politycznych. Red. Marek Chmaj, Marcin Waszak, Jarosław Zbieranek. Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych.

Wincławska Maria, Brodzińska-Mirowska Barbara. 2016. Niewykorzystane szanse? Polskie par¬tie polityczne w działaniu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Wojtasik Waldemar. 2010. Efektywność strategii selekcji kandydatów na listy wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego 2009 roku. W Polska scena polityczna. Środowiska – komunikacja polityczna – strategie. Red. Katarzyna Sobolewska-Myślik, Agnieszka Hess, Krzysztof Kowalczyk. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Żukowski Arkadiusz. 2015. Wolne i uczciwe wybory a przestępstwa i nieprawidłowości wyborcze – od teorii do praktyki. W Wybory i nieprawidłowości wyborcze wczoraj i dziś. Wybrane zagadnienia. Materiały z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej. Olsztyn 12 maja 2015 r. Red. Aldona Rita Jurewicz, Tomasz Kuczur, Monika Piekarska, Damian Wąsik. Olsztyn: volumina.pl Daniel Krzanowski.

Biuro Poselskie Dobromira Sośnierza. 2023. Parawybory czyli raport w sprawie nieprawidłowości w prawyborach Nowej Nadziei. https://wolnosciowcy.pl/wp-content/uploads/2023/03/ Raport-parawybory-NN-3.pdf (dostęp 15.03.2023).

Dudek Łukasz. 2023. Grzegorz Płaczek wygrał prawybory. Otrzymał największe poparcie w Polsce. TARNOGORSKI.info, 5.02.2023. https://tarnogorski.info/grzegorz-placzek-wygral-pra¬wybory-otrzymal-najwieksze-poparcie-w-polsce/ (dostęp 18.02.2023).

Górski Łukasz. 2023. Sośnierz o prawyborach Nowej Nadziei: „Jedno wielkie OSZUSTWO!”. Wolnosc.TV, 16.01.2023. https://wolnosc.info/sosnierz-o-prawyborach-nowej-nadziei-jedno-wielkie-oszustwo/ (dostęp 30.08.2023).

Kowarzyk Adrian. 2023. Poseł o fałszerstwach w prawyborach. Ma przedstawić dowody. Polska Agencja Prasowa, 15.02.2023. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1536312%2Cposel¬-o-falszerstwach-w-prawyborach-ma-przedstawic-dowody.html (dostęp 27.02.2023).

Kucharczyk Mateusz. 2023. Kontrowersyjne prawybory Konfederacji w Legnicy. „Doszło do wielu nieprawidłowości”. Interia.pl, 30.01.2023. https://wydarzenia.interia.pl/kraj/news-kontrowersyjne-prawybory-konfederacji-w-legnicy-doszlo-do-wi,nId,6566092 (dostęp 18.02.2023).

Mierzyńska Anna. 2023. „To koniec Konfederacji, jaką znamy”. Wolnościowcy z własnym kołem w Sejmie. OKO.Press, 13.02.2023. https://oko.press/to-koniec-konfederacji-jaka-znamy-wol-nosciowcy-z-wlasnym-kolem-w-sejmie (dostęp 23.02.2023).

Nienartowicz Marek. 2023. „Tomasz Mentzen wygrał prawybory. Jest kandydatem Konfederacji do Sejmu”. Nowości Dziennik Toruński, 20.01.2023. https://nowosci.com.pl/tomasz-men¬tzen-wygral-prawybory-jest-kandydatem-konfederacji-do-sejmu/ar/c1-17220387 (dostęp 18.02.2023).

Rusiniak Krystian. 2023. „Spięcie po prawyborach Nowej Nadziei w Krakowie. Żółtek oczekuje unieważnienia zjazdu”. MediaNarodowe.com, 16.01.2023. https://medianarodowe. com/2023/01/16/spiecie-po-prawyborach-nowej-nadziei-w-krakowie/ (dostęp 18.02.2023).

Serra Gilles. 2011. Why Primaries? The Party’s Tradeoff Between Policy and Valence. https:// www.researchgate.net/publication/227574566_Serra_Gilles_2011_Why_Primaries_The_Party’s_Tradeoff_between_Policy_and_Valence_Journal_of_Theoretical_Politics_23_1_ January_21-51 (dostęp 27.02.2023).

https://dorzeczy.pl/opinie/404203/konfederacja-polityk-wolnosciowcow-odchodzi-z-partii.html (dostęp 23.02.2023).

https://nczas.com/2023/02/03/kulesza-ostro-o-prawyborach-nowej-nadziei-te-referenda-to-jed-no-wielkie-oszustwo/ (dostęp 30.08.2023).

https://twitter.com/StanislawZoltek/status/1615959524417982464 (dostęp 18.02.2023).

https://wkraju24.pl/rada-liderow-konfederacji-uchylila-gwarancje-jedynek-dla-obecnych-poslo¬w-wolnosciowcy-musza-szukac-sobie-nowej-partii/ (dostęp 23.02.2023).

https://wolnosc.pl/historia-ruchu-wolnosciowego/ (dostęp 23.02.2023).

https://wolnosc.pl/prawybory/ (dostęp 18.02.2023).

https://wolnosc.pl/prawybory-nowej-nadziei/ (dostęp 18.02.2023).

https://wolnosc.pl/wp-content/uploads/2023/01/Prawybory-Nowej-Nadzei-aktualny-regulamin. pdf (dostęp 28.02.2023).

https://www.facebook.com/wolnosc.lodz/?locale=pl_PL (dostęp 18.02.2023).

https://www.facebook.com/wolnosc.walbrzych/ (dostęp 18.02.2023).

https://www.rp.pl/polityka/art37880341-prawybory-na-pelnym-putinie-posel-konfederacji-krytykuje-dzialania-w-partii-slawomira-mentzena (dostęp 29.08.2023).

https://www.salon24.pl/u/gps65/1280204,prawybory-nowej-nadziei-w-warszawie (dostęp 18.02.2023).