Sztuka wobec geografii postkatastroficznej. Projekt "Don't follow the wind w Fukushimie"

Abstrakt

Tekst stanowi studium przypadku projektu kuratorskiego Don't Follow the Wind (od 2015), zrealizowanego z inicjatywy kolektywu Chim Pom w zonie w Fukushimie, wytyczonej z powodu katastrofy w elektrowni atomowej (2011). Działanie to podjęto w przestrzeni podlegającej stanowi wyjątkowości, otoczonej granicami, których zasięg wyznacza poziom napromieniowania. Za nimi znajdują się niedostępne dla publiczności dzieła sztuki, integralnie związane z kontekstem postkatastroficznego pejzażu strefy wykluczenia. Zanim dokona się rozpad substancji radioaktywnych, dzieła te mogą ulec materialnej degradacji. Wystawa zmienia swój wydźwięk z upływem czasu, a cykliczne formy jej prezentacji poza zoną w tzw. Non-Visitor Centers ustanawiają relację między miejscem (site) a nie-miejscem (nonsite). Don't Follow the Wind to także przedsięwzięcie ukierunkowane na dialog z dotkniętą katastrofą, poddaną przymusowej dyslokacji społecznością, pozwalające przemówić straumatyzowanym jednostkom, których głos przełamuje wymuszoną „geografię ciszy”. Kuratorzy wystawy postawili na to, co niewidzialne (jak promieniowanie) i nieformalne (jak oddolny obieg informacji, empatia i więzi międzyludzkie). Projekt wydaje się być protagonistą roli sztuki w świecie, którego postkatastroficzna geografia ma mieć charakter enklawowy z licznymi strefami dezidentyfikacji, podobnie jak dziś jego cywilizacja konfrontuje się z obrazem własnych ruin jak heterotopią w foucaultowskim zwierciadle, stanowiącym „miejsce bez miejsca”.