Praktyka indygenacyjna w szlacheckiej Rzeczypospolitej w świetle konstytucji sejmowych i instrukcji sejmikowych w latach 1588–1793
DOI:
https://doi.org/10.26485/10.26485/SPE/2020/115/6Słowa kluczowe:
zalecenie do indygenatu, wymogi ważności indygenatu, procedura indygenacyjnaAbstrakt
Przedmiot badań: Przedmiotem badań jest instytucja indygenatu w szlacheckiej Rzeczypospolitej. Nadanie przez monarchę indygenatu obcemu szlachcicowi było równoznaczne z uzyskaniem szlacheckiego obywatelstwa. Przysługiwał osobie, która go uzyskała, ale też jej potomstwu. Indygenowani nie podlegali ograniczeniom tak jak osoby nobilitowane. Wyróżniamy dwa rodzaje indygenatu: a) za zasługi wojskowe, cywilne; b) honorowy, o nadaniu którego decydowały względy polityczne. Indygenat otrzymało ok. 404 osób, co stanowi od 0,089 do 0,073% ogółu szlachty, przy szacowanej liczbie tego stanu 450 000 a 550 000 osób. Liczba ta nie mogła mieć większego wpływu na społeczność szlachecką. Instytucja przyciągała uwagę szlachty, która była żywo zainteresowana tym, kto aspiruje do obywatelstwa szlacheckiego. Elitarność stanowa szlachty, jej status oddziaływał na obcą szlachtę, która podejmowała starania, by wejść w jej szeregi.
Cel badawczy: Instytucja indygenatu nie doczekała się całościowego opracowania w literaturze. Przeważają badania o charakterze prozograficznym. Problemy takie jak: a) kształtowanie się procedury nabywania indygenatu; b) charakter monarszej prerogatywy rozdawniczej w okresie elekcyjnym nie zostały dotychczas opracowane. 1
Metoda badawcza: Indygenat nie był instytucją normowaną przez jeden akt prawny. W związku z tym, aby przedstawić tę instytucję, posłużyliśmy się analizą przepisów konstytucji sejmowych i instrukcji sejmikowych okresu lat 1573–1793 metodą formalno-dogmatyczną.
Wnioski: Wyniki badań ukazują, żeby otrzymać indygenat w Rzeczypospolitej, musiała być dotrzymana określona procedura, zaś zainteresowany musiał spełnić określone warunki formalne i materialne. Osobie, której nadano indygenat i spełniła ona wymagania, kancelaria królewska wydawała dyplom poświadczający indygenację. Z prerogatywy monarszej nadanie stało się aktem dokonywanym pod kontrolą sejmu i sejmików.
Liczba pobrań
