Jeszcze w sprawie charakteru prawnego zadatku

Abstrakt

Przedmiot badań: Przedmiotem podjętych badań był wybrany aspekt instytucji zadatku (art. 394 KC).

Cel badawczy: Zadaniem opracowania było ustosunkowanie się do tezy (argumentów mających tę tezę uzasadniać), wedle której zadatek (danie zadatku) nie jest częścią oświadczenia woli, względem którego art. 394 § 1 KC ustanawia apragmatyczną dyrektywę wykładni, lecz zdarze­niem faktycznym, które wywołuje skutki prawne z mocy samego prawa na podstawie art. 56 KC. Problem nie jest „akademicki”; akceptacja jednego z konkurencyjnych stanowisk rzutuje na sposób interpretacji art. 394 KC, wpływając na skutki społeczne wywoływane przez instytucję zadatku.

Metoda badawcza: Badania prowadzono metodą dogmatycznoprawną, wykorzystując narzędzia filozofii analitycznej („łagodnego” rekonstrukcjonizmu).

Wnioski: Stwierdzono, że argumenty mające przemawiać za tezą, wedle której danie zadatku jest zdarzeniem faktycznym, są nietrafne. Uznanie trafności niektórych spośród argumentów mają­cych przemawiać za odrzuconą tezą zmuszałoby do odrzucenia przyjętej w kulturze prawnej kon­cepcji wykładni oświadczeń woli oraz przynajmniej radykalnej modyfikacji przyjętego sposobu rozumienia „oświadczenia woli”. Sygnalizuje to, że argumenty podnoszone w dyskusji nad kon­kretną instytucją prawną mogą rzutować na cały system prawa cywilnego, cywilistykę i w dalszej kolejności szeroki zakres stosunków społecznych. Przeprowadzone badania umożliwiły też kry­tykę redakcji art. 394 KC w zakresie, w jakim w art. 394 § 1 KC stanowi o „zadatku” danym przy zawarciu umowy. „Zadatek” jako nazwa (a właściwie predykat) nie może być nikomu „dany”. Dany może być natomiast określony przedmiot (rzecz, suma pieniężna, w niedosłownym sensie wierzytelność, etc.). Stąd prawidłowa redakcja powinna brzmieć następująco: „[w] braku […] przedmiot dany przy zawarciu umowy (zadatek) ma to znaczenie […]”.