OBRAZ DAWNEGO MIASTA WE WSPOMNIENIACH MIESZKAŃCÓW WSI SPISKICH
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2024/72/3Słowa kluczowe:
analiza korpusowa, kolokacje, leksyka gwarowa, kultura ludowa, miastoAbstrakt
Artykuł podejmuje próbę interpretacji obrazu dawnego miasta, utrwalonego w wypowiedziach mieszkańców wsi spiskich. Podstawą materiałową jest elektroniczny korpus mowy mieszkańców tego regionu (Korpus Spiski). Obserwacji poddano kolokacje leksemów w zakresie pola tematycznego MIASTO.
Obrazowanie miasta nie odbywa się z perspektywy samego mieszkańca, lecz zewnętrznego obserwatora. Jest nim przedstawiciel charakterystycznej kategorii socjologiczno‑kulturowej związanej na stałe z przestrzenią wiejską. Determinuje to sposób widzenia miasta oraz jego waloryzację z innej per spektywy. Tradycyjnie miasto jawi się jako przestrzeń handlowa z kultowym jarmarkiem oraz jako przestrzeń do pracy dla mieszkańców wsi. Badanie kolokacji pozwoliło wyodrębnić sformułowania typu być na jarmarku, stać na targowicy, robić w Kombinacie, jechać kombinatem oraz określenia Miasto, Kombinat, mające status nazw własnych w mowie mieszkańców wsi.
Bibliografia
Anusiewicz Janusz, 1994, Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Anusiewicz Janusz, Dąbrowska Maria, Fleischer Michael, 2000, Językowy obraz świata i kultura. Projekt koncepcji badawczej, „Język a Kultura”, nr 13, s. 11–44.
Bartmiński Jerzy, 2004, Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, w: J. Bartmiński, red., Językowy obraz świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, Lublin, s. 103–120.
Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard, 1986, Językowy obraz świata a spójność tekstu, w: T. Dobrzyńska, red., Teoria tekstu. Zbiór studiów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 65–81.
Biały Zbigniew, red., 1987, Polski Spisz. Historyczne uwarunkowania kultury ludowej tego regionu i sposoby jej badania po II wojnie światowej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne”, z. 22, „Studia Spiskie” nr 1.
Czepczyński Mariusz, 2004, Przestrzeń społeczna Gdańska dwudziestego wieku, w: D. Jędrzejczyk, red., Humanistyczne oblicza miasta, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 213–246.
Duda Beata, 2011, Tekstowe wizualizacje miasta – obrazowanie i waloryzacja, „Tekst i Dyskurs – Text und Dyskurs”, nr 4, s. 117–132.
Grochola‑Szczepanek Helena, 2021, Od nagrania do korpusu, czyli o metodzie archiwizowania języka mówionego mieszkańców wsi z wykorzystaniem narzędzi lingwistyki cyfrowej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica”, t. XVI, s. 54–67.
Grochola‑Szczepanek Helena, Woźniak Michał, 2018, Transkrypcja języka mieszkańców wsi w aplikacji ELAN w Korpusie Spiskim, w: R. Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka Janowicz, red., Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 267–278.
Grochola‑Szczepanek Helena, Górski Rafał L., Waldenfels Ruprecht von, Woźniak Michał, 2019, Korpus języka mówionego mieszkańców Spisza, „LingVaria”, vol. LV/1, s. 165–180.
Gruchmanowa Monika, Witaszek‑Samborska Małgorzata, 1986, Mowa mieszkańców Poznania, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Gruchmanowa Monika, Walczak Bogdan, red., 1997, Słownik gwary miejskiej Poznania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Poznań.
Janicka‑Krzywda Urszula, red., 2012, Kultura ludowa Górali Spiskich, Oficyna Wydawnicza Wierchy, Kraków.
Majer Andrzej, 2010, Socjologia i przestrzeń miejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Miasto Nowy Targ 1346–2016, b.r., https://www.nowytarg.pl (dostęp: 3.05.2024).
Pelcowa Halina, 2007, Swój/obcy w świadomości mieszkańców lubelskich wsi, „Etnolingwistyka”, nr 19, s. 75–87.
Pietrzak Magdalena, 2020, Ze starego do nowego świata. Obraz miasta w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza”, t. 27(47), nr 2, s. 129–149.
Różańska Grażyna, 2002, Obraz miasta w „Ziemi obiecanej” Władysława Stanisława Reymonta, „Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska”, nr 1, s. 141–147.
Rybicka Elżbieta, 2003, Modernizowanie miasta: zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Szlachta Agnieszka, 2013, Językowa kreacja miasta w „Bambino” Ingi Iwasiów, „Studia Językoznawcze”, nr 12, s. 221–236.
Szot‑Radziszewska Elżbieta, 2013, Obraz wsi w wyobrażeniach mieszkańców. Miejsca i ludzie, Politechnika Świętokrzyska, Kielce.
Święcicka Małgorzata, 2019, Miasto i jego mieszkańcy. Język – obraz – stereotyp, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Święcicka Małgorzata, red., 2006–2016, Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, t. 1–5, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Święcicka Małgorzata, Peplińska Monika, red., 2019–2024, Miasto – przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, t. 6–9, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
Zeidler‑Janiszewska Anna, red., 1997, Pisanie miasta. Czytanie miasta, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
