Dialekty słoweńskie a zróżnicowanie socjalne języka słoweńskiego
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2023/71/10Słowa kluczowe:
warianty językowe, język literacki, dialekt, regiolekt, język słoweńskiAbstrakt
Język słoweński jest jednym z najmniejszych języków Słowiańszczyzny pod względem liczby użytkowników i dodatkowo cechuje go silne zróżnicowanie socjalne. Występuje w nim wariant literacki (słń. slovenski knjižni jezik), który różnicuje język pisany (słń. knjižna zborna zvrst) i język mówiony (słń. njižna pogovorna zvrst). Obok wariantu literackiego istnieje nieliteracka odmiana języka (słń. neknjižni pogovorni jezik), którą stanowią warianty regionalne (słń. pokrajinski pogovorni jeziki) oraz dialekty (słń. narečja). Wśród nich wyróżniamy siedem głównych grup: karynckie (słń. koroška), przymorskie (słń. primorska), rowtarskie (słń. rovtarska), goreńskie (słń. gorenjska), doleńskie (słń. dolenjska), styryjskie (słń. štajerska) i panońskie (słń. panonska). Artykuł rozpoczyna krótki rys historyczny oraz opis poszczególnych wariantów języka słoweńskiego. Jest to potrzebne, aby zrozumieć fenomen słoweńskiego zróżnicowania socjalnego oraz pokazać w nim miejsce dialektów. Głównym celem jest charakterystyka poszczególnych dialektów słoweńskich pod względem wybranych cech swoistych
Bibliografia
Ahačič Kozma, 2018, Wywiad radiowy z dr. Kozmą Ahačičem, https://avdio.ognjisce.si/oddaja/mladoskop_2018_06_28_dr_Kozma_Ahacic_o_slovenscini (dostęp: 20.02.2023).
Interaktywna mapa dialektów słoweńskich, b.r., https://narecja.si/ (dostęp: 20.02.2023).
Karta slovenskih narečij z večjimi naselji, 2016, https://fran.si/204/sla-slovenskilingvisticni-atlas/datoteke/SLA_Karta-narecij.pdf (dostęp: 20.02.2022).
Kryzia Władysław, 2008, Słoweński, Słoweńcy, Słowenia. Zarys historii języka i kształtowania się świadomości narodowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Logar Tine, Rigler Jakob, 1983, Karta slovenskih narečij, Univerzum, Ljubljana.
Ramovš Fran, 1935, Karta slovenskih narečij v priročni izdaji, Akademska založba, Ljubljana.
Ramovš Fran, 1995, Kratka zgodovina slovenskega jezika I, ZRC SAZU, Ljubljana.
Rigler Jakob, 1986, O jeziku slovenskih reformatorjev, w: F. Jakopin, red., Razprave o slovenskem jeziku, Slovenska Matica, Ljubljana, s. 17–39.
Skubic Andrej, 2005, Obrazi jezika, Študentska založba, Ljubljana.
Stefan Anna, 2019, Język słoweński i język prekmurski – przykłady języków na styku kultur, „Rozprawy Komisji Językowej”, t. XLVII, s. 337–349.
Stefan Anna, 2020, Wybrane różnice między pisaną i mówioną normą języka słoweńskiego, w: A. Kołodziej, E. Tyszkowska-Kasprzak, M. Ślawska, A. Ursulenko, przy współpracy M. Stryszewskiej, A. Oleckiej, red., Słowiańszczyzna dawniej i dziś – język, literatura, kultura. Monografia ze studiów slawistycznych IV, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław, s. 209–217.
Toporišič Jože, 2004, Slovenska slovnica, Založba Obzorja, Maribor.
Toporišič Jože, 2008, Stilnost in zvrstnost, Zbirka Linguistica et philologica 20, ZRC SAZU, Ljubljana.
Zorko Zinka, 2005, Prekmursko narečje med Muro in Rabo na vseh jezikovnih ravninah primerjalno z današnjim nadnarečnim prekmurskim knjižnim jezikom, Ustanova dr. Šiftarjeva fundacija, Petanjci.
Žagar France, 2009, Slovenska slovnica in jezikovna vadnica, Obzorja, Maribor
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
