“Quotations Born”: Wisława Szymborska as an Aphorist
DOI:
https://doi.org/10.26485/ZRL/2019/62.3/7Keywords:
philosophical poetry, aphorism, parody, paradox, tautologyAbstract
The aim of this article is to analyze Wisława Szymborska’s literary works in order to demon-strate that her aphoristic style is one of the most striking elements of her texts. Szymborska’s style is particularly notable in that it is ironically aphoristic, containing parody of typical aphoristic schemata, paradox and tautology. Through this style, her work not only enriches the traditional repertoire of the genre but seems also to justify an important feature of her writing: its philosophical and intellectual character often discerned by critics. As a consequence, quotes from her oeuvre frequently enter diverse anthologies of ‘wise and funny thoughts’ and collections of the so-called ‘winged’ words.
Downloads
References
Aforyzm europejski. Studia i szkice (2015), red. Jarzyna A., Jęcz J., Junkiert M. i Kuczyńskiej-Koschany K., Wydawnictwo Pasaże, Kraków.
Aforyzmy o aforyzmach (1991), zebrał J. Glensk, Wydawnictwo „Test”, Opole.
Balowski Mieczysław (1992), Struktura językowa aforyzmów (na materiale polskim i czeskim), WSP, Opole.
Baranowska Małgorzata (1996), Tak lekko było nic o tym nie wiedzieć… Szymborska i świat, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Dobaczewski Adam (2018), Powtórzenie jako zjawisko tekstowe i systemowe. Repetycje, reduplikacje i quasi-tautologie w języku polskim, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
Gałczyński Konstanty Ildefons (2010), Mydło, czyli radzimy się powiesić, Iskry, Warszawa.
Glensk Joachim (1996), Wprowadzenie [w:] Wielka encyklopedia aforyzmów, t. I, „Croma”, Wrocław.
Głowiński Michał (1996), Jest wielkim poetą [w:] Radość czytania Szymborskiej. Wybór tekstów krytycznych, oprac. S. Balbus i D. Wojda, red. Illg J., „Znak”, Kraków.
— (2000), Aforyzmy, fraszki, liryki [w:] tegoż, Intertekstualność, groteska, parabola. Szkice ogólne i interpretacje, Universitas, Kraków.
— (2002), Ironia jako akt komunikacyjny [w:] Ironia, red. Głowińskiego M., słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Hutcheon Linda (2007), Teoria parodii. Lekcja sztuki XX wieku, przeł. A. Wojtanowska i W. Wojtowicz, Oficyna Wydawnicza Atut — Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
Kamieńska Anna (1996), Heroizm racjonalizmu [w:] Radość czytania Szymborskiej. Wybór tekstów krytycznych, oprac. S. Balbus i D. Wojda, red. Illg J., „Znak”, Kraków.
La Rochefoucauld François de (1977), Maksymy i rozważania moralne, przeł., wstępem i objaś. opatrzył T. Źeleński (Boy), PIW, Warszawa.
Laub Gabriel (1966), Mały traktat o aforyzmach, przeł. E. Witwicka, „Świat”, nr 10.
Ligęza Wojciech (2001), O poezji Wisławy Szymborskiej: świat w stanie korekty, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Łukasiewicz Jacek (1968), W. Szymborska: „Sto pociech”, „Tygodnik Powszechny”, nr 4.
— (1996), Miłość, czyli zmysł udziału. O wierszach Wisławy Szymborskiej [w:] Radość czytania Szymborskiej. Wybór tekstów krytycznych, oprac. S. Balbus i D. Wojda, red. Illg J., „Znak”, Kraków.
Łukowski Piotr (2006), Paradoksy, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Mautner Franz Heinrich (1978), Maksymy, sentencje, fragmenty, aforyzmy, przeł. M. Łukasiewicz, „Pamiętnik Literacki”, z. 4.
Michałowski Piotr (1999), Miniatura poetycka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
— (2008), Gatunki w poezji nowoczesnej [w:] tegoż, Głosy, formy, światy. Warianty poezji nowoczesnej, Universitas, Kraków.
Nash Ogden (1964), Porozmawiajmy, przeł. L.J. Kern, „Przekrój”, nr 1010.
Orzechowski Kazimierz (1984), O aforyzmach nieaforystycznie [w:] Żądło i miód mądrości. Antologia aforyzmu polskiego, wyb. i posł. K. Orzechowski, Ossolineum, Wrocław.
— (2012), Aforyzm [w:] Słownik rodzajów i gatunków literackich, red. Gazda G., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Petzold Dieter (1972), Formen und Funktionen der englischen Nonsense-Dichtung im 19. Jahrhundert, Verlag Hans Carl, Nürnberg.
Plucińska Dorota (2005), Sentencjonalność w poezji i prozie Cypriana Norwida. O „Vademecum” i „trylogii włoskiej”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Rajewska Ewa (2007), Posłowie. Ogdena Nasha świat: przewodnik dla początkujących [w:] Nash Ogden, W świecie mułów nie ma regułów, wybór i wersja polska S. Barańczak, Media Rodzina, Poznań.
Rusinek Michał (2012), Retoryka obrazu. Przyczynek do percepcyjnej teorii figur, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Skarga Barbara (2002), Ślad i obecność, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Skwarczyńska Stefania (1965), Wstęp do nauki o literaturze, t. III, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Szturc Włodzimierz (2018), Eironeia, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Szymborska Wisława (1967), Od autorki [w:] tejże, Poezje wybrane, wyb. i wstęp autorki, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
— (1997), Nic dwa razy. Wybór wierszy, wybór i przekład S. Barańczak i C. Cavanagh, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
— (2000), Poczta literacka czyli jak zostać (lub nie zostać) pisarzem, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
— (2013), Błysk rewolwru, Agora SA, Warszawa.
— (2015a), 51 procent. La Rochefoucauld, Maksymy i rozważania moralne, przekład Tadeusza Boya- Żeleńskiego, Oficyna Wydawnicza Regnum, Białystok 1994 [w:] tejże, Wszystkie lektury nadobowiązkowe, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
— (2015b), Georg Christoph Lichtenberg. Aforyzmy, wybór, przekład z niemieckiego i wstęp Mariana Dobrosielskiego, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970 [w:] tejże, Wszystkie lektury nadobowiązkowe, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
— (2015c), Księga nonsensu, rozsądne i nierozsądne wierszyki wymyślone po angielsku przez Edwarda Leara, Lewisa Carrolla, Williama Gilberta, Hilarego Belloca, Waltera de la Mare, Harry’ego Grahama, Alana A. Milne’a, Tomasza S. Eliota i inny, napisane po polsku przez Antoniego Marianowicza i Andrzeja Nowickiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1975 [w:] tejże, Wszystkie lektury nadobowiązkowe, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
— (2015d), Przedstawiamy humor francuski, wybór i opracowanie antologii Arnolda Mostowicza, pracowanie graficzne Jerzego Jaworowskiego, Iskry, Warszawa 1971 [w:] tejże, Wszystkie lektury nadobowiązkowe, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
— (2016), Wybór poezji, wstęp i oprac. W. Ligęza, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Trzynadlowski Jan (1977), Małe formy literackie, Ossolineum, Wrocław.
Tuwim Julian, Słonimski Antoni (1991), W oparach absurdu, Omnipress, Warszawa.
Wichary Krzysztof (1980), Ekspresja aforyzmu, „Litteraria” XII.
Z „Obrony nonsensu” Gilberta Keitha Chestertona (1986) [w:] Księga nonsensu. Rozsądne i nierozsądne wierszyki wymyślone po angielsku przez Edwarda Leara, Lewisa Carrolla, Williama S. Gilberta, Hilaire’a Belloca, Waltera De la Mare, Harry Grahama, Alana A. Milne’a, Thomasa S. Eliota i innych- napisane po polsku przez Antoniego Marianowicza i Andrzeja Nowickiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
