ROLE EKSPLORATORA I INFORMATORA W NAGRANIU GWAROWYM. PERSPEKTYWA PRAKTYCZNA I TEORETYCZNA
DOI:
https://doi.org/10.26485/RKJ/2024/72/9Słowa kluczowe:
językoznawstwo, dialektologia, metodologia badań, wywiad, badania terenoweAbstrakt
Przedmiotem artykułu jest nagranie gwarowe rozumiane jako jedna z podstawowych form pracy dialektologa w terenie, polegająca na zbieraniu i utrwalaniu materiału językowego w postaci wypowiedzi. Szczegółowo – artykuł zajmuje się wywiadem gwarowym, czyli formą rejestrującą specyficzny dialog eksploratora z informatorem. Materiał egzemplifikacyjny pochodzi z nagrań zabranych przy okazji prac nad słownikami tematycznymi z okolic Konina. W tekście dialektologia zestawiona zostanie z innymi dyscyplinami nauki wykorzystującymi wywiad, np. z dziennikarstwem, socjologią, psychologią czy historią. Niniejszy tekst ma z jednej strony charakter praktyczny (może być przydatny dla młodych badaczy gwar), z drugiej zaś metodologiczny, teoretyczny, pokazujący podobieństwa i różnice między wywiadem w dialektologii i innych dyscyplinach oraz stawiający w związku z tym pewne problemy do rozważenia.
Bibliografia
Babbie Earl, 2003, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bauer Zbigniew, 2000, Wywiad prasowy. Gatunek i metoda, w: Z. Bauer, E. Chudziński, red., Dziennikarstwo i świat mediów, Wydawnictwo Universitas, Kraków, s. 186–196.
Borkowski Igor, 2011, Współczesny prasowy wywiad dziennikarski: techniki prowadzenia, opracowanie, publikacja, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, R. 1, s. 57–79.
Grzesiak Feldman Monika, 2005, Wywiad dziennikarski a wywiad psychologiczny: porównanie, w: K. Stemplewska Żakowicz, K. Krejtz, red., Wywiad psychologiczny. Wywiad jako spotkanie z człowiekiem, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa, s. 17–26.
Kądzioła Magdalena, 2018, Czynniki różnicujące wypowiedzi informatorów – analiza stylometryczna wywiadów biograficznych, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, R. 8, s. 63–80.
Kąś Józef, 1994, Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie gwar orawskich), Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Kita Małgorzata, 2003, Syndrom Knocka, czyli czego językoznawca może się dowiedzieć, badając teksty wywiadów, w: M. Kita, J. Grzenia, red., Porozmawiajmy o rozmowie: lingwistyczne aspekty dialogu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 149–161.
Kobus Justyna, 2009a, Kwestionariusz tematyczny oraz luźna rozmowa w badaniach leksyki współczesnej wsi (wybrane zagadnienia), w: M. Skarżyński, A. Czelakowska, red., Język z różnych stron widziany. Materiały ogólnopolskiej doktorancko studenckiej konferencji naukowej „Z zagadnień metodologii ba¬dań językoznawczych, Kraków, 10–11 marca 2008 r.”, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 23–32.
Kobus Justyna, 2009b, Miejsce kwestionariusza w badaniach leksyki gwarowej (na przykładzie pola tematycznego PRACA NA ROLI), w: П. Гриценко, Н. Хобзей, ред., Діалектологічні студії. 8. Говори південно західного наріччя, Інститут українознавства ім. І. Крип’якевича НАНУ, Львів, s. 129–139. / Kobus Justy¬na, 2009b, Miejsce kwestionariusza w badaniach leksyki gwarowej (na przykładzie pola tematycznego PRACA NA ROLI), w: P. Hrytsenko, N. Khobzei, red., Dialektolohichni studii. 8. Hovory pivdenno zakhidnoho narichchia, Instytut ukrainoznavstva im. I. Krypiakevycha NANU, Lviv, s. 129–139.
Kubiak Anna, Przybyłowska Ilona, 1999, Metodologia pragmatyczna Jana Lutyńskiego – propozycje klasyfikacji pytań kwestionariuszowych, „Przegląd Socjologiczny”, t. 48(1), s. 101–112, https://journals.ltn.lodz.pl/Przeglad Socjologiczny /article/view/1409 (dostęp: 1.04.2024).
Małecki Kazimierz, Nitsch Kazimierz, 1934, Atlas językowy polskiego Podkarpacia, cz. 2: Wstęp, objaśnienia, wykaz wyrazów, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
McMahan Eva M., 2018, Wywiad historii mówionej jako wydarzenie interpretacyjno komunikacyjne, „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, wydanie specjalne, s. 127–151.
Osowski Błażej, 2021, Ankieta internetowa jako metoda badań zróżnicowania geograficznego języka, w: Л. Антонова Василева, ред., От традиционна към интерактивна лингвогеография. Сборник в чест на сто и десетата годишнина от рождението на проф. Ст. Стойков (1912–1969), Издателство на БАН „Проф. Марин Дринов”, София, s. 156–164. / Osowski Błażej, 2021, Ankieta internetowa jako metoda badań zróżnicowania geograficznego języka, w: L. Antonova Vasileva, red., Ot traditsionna kam interaktivna lingvogeografia. Sbornik v chest na sto i desetata godishnina ot rozhdenieto na prof. St. Stoykov (1912–1969), Izdatelstvo na BAN „Prof. Marin Drinov”, Sofia, s. 156–164.
Osowski Błażej, 2023, From a Role to Individuality. Comments on the Changes to the Relationship between a Dialectologist and a Respondent, „Slavia”, Vol. 92(3), s. 312–321.
Pelcowa Halina, 2014, Ocalić od zapomnienia – historia mówiona w pracy dialektologa, w: S. Niebrzegowska Bartmińska, J. Szadura, S. Szumiło, J. Kłapeć, red., Historia mówiona w kręgu nauk humanistycznych i społecznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej, Lublin, s. 269–281.
Rokuszewska Pawełek Alicja, 2006, Wywiad narracyjny jako źródło informacji, „Media, Kultura, Społeczeństwo”, nr 1, s. 17–28.
Sierociuk Jerzy, 2020, Sto lat dialektologii w Poznaniu, „Gwary Dziś”, nr 13, s. 11–32.
Stempień Jakub Ryszard, Rostocki Włodzimierz Andrzej, 2013, Wywiady eksperckie i wywiady delfickie w socjologii – możliwości i konsekwencje wykorzystania. Przykłady doświadczeń badawczych, „Przegląd Socjologiczny”, t. 62(1), s. 87–100.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
