Poza model DRE, czyli czego socjologia może się nauczyć od podejścia projektanckiego
DOI:
https://doi.org/10.26485/PS/2024/73.1/3Słowa kluczowe:
styl myślowy, problemy społeczne, socjologia stosowana, myślenie projektanckieAbstrakt
W tekście rekonstruujemy cechy dominującego w socjologii sposobu pojmowania tego, jak dyscyplina ta może wspomagać rozwiązywanie problemów społecznych. W zdecydowanej większości przypadków rozpatruje się trzy możliwe działania praktyczne socjologii: diagnozowanie, rekomendowanie, emancypowanie (model DRE). Przekonujemy, że model ten nie jest jedynym możliwym. Jako alternatywy dla tego podejścia do zmiany społecznej wskazujemy wybrane historyczne tradycje w obrębie nauk społecznych oraz zewnętrzne wobec socjologii podejście: myślenie projektanckie (ang. design thinking). Pokazujemy, że myślenie projektanckie i model DRE różnią się od siebie w czterech zasadniczych punktach: (1) pojmowaniu roli interwencji w procesie poznania i zmiany, (2) stopniu granulacji problemów, (3) iteracyjności procesu, (4) nastawieniu na tworzenie actionable knowledge.
Bibliografia
Afeltowicz Łukasz, Krzysztof Pietrowicz. 2012. „Socjotechnika Adama Podgóreckiego w perspektywie porównawczej”. Roczniki Historii Socjologii 2: 39–71.
Afeltowicz Łukasz, Krzysztof Pietrowicz. 2013. Maszyny społeczne. Wszystko ujdzie, o ile działa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Afeltowicz Łukasz, Joanna Suchomska, Wojciech Goszczyński. 2021. „Partycypacyjne badania w działaniu: analiza polskich doświadczeń”. Avant XII, 3: 1–25. https://doi.org/10.26913/avant.2021.03.04.
Baird Davies. 2004. Thing knowledge: A philosophy of scientific instruments. Berkeley: University of California Press.
Bradley Elizabeth H., Leslie A. Curry, Shoba Ramanadhan, Laura Rowe, Ingrid M. Nembhard, Harlan M. Krumholz. 2009. “Research in action: Using positive deviance to improve quality of health care”. Implementation Science 4: 25. https://doi.org/10.1186/1748-5908-4-25.
Brown Tim, Barry Katz. 2009. Change by Design. How Design Thinking Transforms Organizations and Inspires Innovation. Harper Business.
Burawoy Michael. 2009. O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004. W: Nowe perspektywy teorii socjologicznej. A. Manterys, J. Mucha (red.), 525–561. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Christakis Nicholas A., James H. Fowler. 2007. “The spread of obesity in a large social network over 32 years”. New England Journal of Medicine 357(4): 370–379. https://doi.org/10.1056/NEJMsa066082.
Cross Nigel. 2011. Design thinking: Understanding how designers think and work. Oxford: Berg.
Cross Nigel, Kees Dorst, Norbert Roozenburg (red.). 1992. Research in design thinking. Proceedings of a workshop meeting held at the Faculty of Industrial Design Engineering, Delft University of Technology, the Netherlands, May 29–31, 1991. Delft: Delft University Press.
Dorst Kees. 2011. “The core of “design thinking” and its application”. Design Studies 32(6): 521–532.
Fleck Ludwik. 1986. Powstanie i rozwój faktu naukowego. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Fritz Jan M. 1989. “The history of clinical sociology”. Sociological Practice 7(1): 72–95.
Geiger Ben Baumberg. 2021. “Performing trustworthiness: The «credibility work» of prominent sociologists”. Sociology 55(4): 785–802.
Gilbert G. Nigel, Michale Mulkay. 1984. Opening Pandora’s box: A sociological analysis of scientists’ discourse. Cambridge: Cambridge University Press.
Hacking Ian. 1983. Representing and intervening: Introductory topics in the philosophy of natural science. Cambridge: Cambridge University Press.
Johansson-Sköldberg Ulla, Jill Woodilla, Mehves Çetinkaya. 2013. “Design thinking: Past, present and possible futures”. Creativity and Innovation Management 22(2): 121–146. https://doi.org/10.1111/caim.12023
Kelley Tom, David Kelley. 2013. Creative confidence: Unleashing the creative potential within us all. New York: Crown Business.
Kimbell Lucy. 2011. “Rethinking design thinking: Part I”. Design and Culture 3(3): 285–306. https://doi.org/10.2752/175470811X13071166525216.
King Simon, Kuen Chang. 2016. Understanding industrial design: Principles for UX and interaction design. Sebastopol, CA: O’Reilly Media, Inc.
Knorr-Cetina Karin. 1999. Epistemic cultures: How the sciences make knowledge. Harvard: Harvard University Press.
Latour Bruno. 1987. Science in action How to follow scientists and engineers through society. Harvard: Harvard University Press.
Latour Bruno. 2013. Nadzieja Pandory. Eseje o rzeczywistości w studiach nad nauką. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Liedtka Jeanne. 2018. “Why design thinking works”. Harvard Business Review 96(5): 72–79.
Lindblom Charles Edward, David K. Cohen. 1979. Usable knowledge: Social science and social problem solving, Vol. 21. New Haven, CT: Yale University Press.
Nightingale Paul, Allister Scott. 2007. “Peer review and the relevance gap: ten suggestions for policy-makers”. Science and Public Policy 34(8): 543–553. https://doi.org/10.3152/030234207X254396.
Lockwood Thomas. (ed). 2010. Design thinking: Integrating innovation, customer experience, and brand value. New York: Allworth Press.
Martin Roger L. 2009. The design of business: Why design thinking is the next competitive advantage. Harvard: Harvard Business Press.
Mościchowska Iga, Barbara Rogoś-Turek. 2018. Badania jako podstawa projektowania „user experience”. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rothstein Bo. 2005. Social traps and the problem of trust. Cambridge: Cambridge University Press.
Rowe Peter G. 1991. Design thinking. Cambridge, MA: The MIT Press.
Rudnicki Seweryn, Katarzyna Wojnicka. w druku. “Leaping the abyss: The problematic translation of social research results into policy recommendations”. Sociological Research Online.
Savage Mike, Roger Burrows. 2007. “The coming crisis of empirical sociology”. Sociology 41(5): 885–899. https://doi.org/10.1177/0038038507080443.
Shove Elizabeth. 2010. “Beyond the ABC: Climate change policy and theories of social change”. Environment and Planning A 42(6): 1273–1285. https://doi.org/10.1068/a42282.
Stewart Susan C. 2011. “Interpreting design thinking. Editorial”. Design Studies 32(6): 515–520. https://doi.org/10.1016/j.destud.2011.08.001.
Szacki Jerzy. 2004. Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zwierżdżyński Marcin. 2012. „Konstruktywizm a konstrukcjonizm”. Principia LVI: 117–135. https://doi.org/10.4467/20843887PI.11.007.0583.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
