The radicalisation of discourse and the increasing polarisation of a dichotomised society

Authors

  • Monika Strupiechowska Uniwersytet Warszawski, Poland

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.4/2

Keywords:

discourse research, public policy, moral panics, abortion, pedophilia, anti-systemic discourse, populist discourse

Abstract

The discourse on changes in the law regulating the availability of abortion and the effective punishment of clergy pedophilia has undergone significant changes in recent years, becoming the subject of excessive media and group interest, which is referred to in the literature as moral panic. Actions aimed at changing the law through public policies in their classical sense, despite discursively significant developments, have not resulted in the resolution of the phenomena discussed in this article. The study carried out using critical discourse analysis of key media messages and analysis of the data found allows the conclusion to be drawn that further divisions are currently taking place within highly polarised groups and that the language and demands used and formulated by the participants in the discourse are being radicalised. The aim of this radicalisation is to achieve goals, but defined differently. This process leads to changes in the functioning of symbolic elites. “Old” elites, once setting the moral values and goals of the environment’s actions, guided by political logic and gaining access to power, are put in the conflict with “new” elites, whose goals are set by politico-public logic and who reject the systemic struggle to implement their demands.

References

ADT. 2022. Kolejny pozew Aborcyjnego Dream Teamu – lekarze wolą być tchórzami i hipokrytami, niż robić aborcję. https://aborcyjnydreamteam.pl/kolejny-pozew-aborcyjnego-dreamteamu-lekarze-wola-byc-tchorzami-i-hipokrytami-niz-robic-aborcje [dostęp: 4.08.2023].

Aksamit Bożena. 2018. Sekret Świętej Brygidy. Dlaczego Kościół przez lata pozwalał księdzu Jankowskiemu wykorzystywać dzieci?. Wyborcza.pl. Duży Format. https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,24228640,sekret-swietej-brygidy-dlaczego-kosciol-pozwalal-ksiedzu-jankowskiemu.html [dostęp: 31.01.2023].

d’Ancona Mark. 2018. Postprawda. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

AP. 2016. „Nie udzielono pomocy umierającemu dziecku”. Liroy-Marzec zawiadamia prokuraturę. TVRepublika.pl. https://tvrepublika.pl/nie-udzielono-pomocy-umierajacemu-dziecku-liroymarzec-zawiadamia-prokurature,30687.html [dostęp: 31.01.2023].

Apik. 2019. Abp Głodź o filmie Sekielskiego: „Nie oglądam byle czego”. A później homilia o wyborach. Gazeta.pl. https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,114883,24776908,abp-glodz-o-filmie-sekielskiego-nie-ogladam-byle-czego-a.html [dostęp: 31.01.2023].

Araszkiewicz Agata. 2013. Aborcja w W igilię. CzasKultury.pl. https://czaskultury.pl/wp-content/uploads/woocommerce_uploads/2021/03/163-167_Cover_story-fpvtsg.pdf [dostęp: 31.01.2023].

Baliszewski Tomasz. 2013. Abp Józef Michalik o pedofilii: Dziecko zagubi się samo i jeszcze tego drugiego człowieka wciąga. NaTemat.pl. https://natemat.pl/77509,abp-jozef-michaliko-pedofilii-dziecko-zagubi-sie-samo-i-jeszcze-tego-drugiego-czlowieka-wciaga [dostęp: 31.01.2023].

Ben-Yehuda Nachman, Erich Goode. 2009. Moral panic: The social construction of deviance. New York: Wiley-Blackwell.

Bourdieu Pierre. 1986. The forms of capital. W: Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. J. Richardson (red.), 241–258. Westport, CT: Greenwood.

Breeze Ruth. 2011. “Critical discourse analysis and its critics”. Pragmatics 21(4): 493–525. https://doi.org/10.1075/prag.21.4.01bre.

Bukowiecka-Janik Ewa. 2018. „Aborcja jest OK” – mówią „Wysokie Obcasy”. To krok za daleko – w stronę feministycznego nazizmu. WP Kobieta. https://kobieta.wp.pl/aborcja-jest-ok-mowia-wysokie-obcasy-to-krok-za-daleko-w-strone-feministycznego-nazizmu-6220330820917377a [dostęp: 31.01.2023].

CBOS. 1997. Stosunek do aborcji po orzeczeniu trybunału konstytucyjnego. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/1997/K_097_97.PDF [dostęp: 31.01.2023].

CBOS. 2013a. Doświadczenia aborcyjne Polek. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_060_13.PDF [dostęp: 31.01.2023].

CBOS. 2013b. O problemach Kościoła w Polsce, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2013/K_145_13.PDF [dostęp: 4.08.2023].

CBOS. 2016a. Opinie o dopuszczalności aborcji. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_051_16.PDF [dostęp: 31.01.2023].

CBOS. 2016b. Dopuszczalność aborcji w różnych sytuacjach. http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_071_16.PDF [dostęp: 31.01.2023].

CBOS. 2020. O dopuszczalności przerywania ciąży i protestach po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_153_20.PDF [dostęp: 10.10.2023].

Cohen Stanley. 2002. Folk devils and moral panics: The creation of mods and rockers. New York: Routledge Press.

Critcher Chas. 2008. “Moral panic analysis: Past, present and future”. Sociology Compass 2(4): 1127–1144.

DD1. Od kiedy pracujecie w policji? Instagram Dziewuchy Dziewuchom. https://www.instagram.com/p/Cu3_KS8OGFw [dostęp: 2.08.2023].

DD2. Chcemy lekarzy! Nie misjonarzy! Instagram Dziewuchy Dziewuchom. https://www.instagram.com/p/CtizlhyoUNb [dostęp: 2.08.2023].

DD3. Ginekologu, jesteś lekarzem czy klechą? Instagram Dziewuchy Dziewuchom. https://www.instagram.com/p/CtWeK_noKi1 [dostęp: 2.08.2023].

van Dijk Teun Adrianus. 2001. Badania nad dyskursem. W: Dyskurs jako struktura i proces. T.A. van Dijk (red.), 9–44. Warszawa: PWN.

van Dijk Teun Adrianus. 2003. „Dyskurs polityczny i ideologia”. Etnolingwistyka: Problemy języka i kultury 15: 7–28.

Domagalska Karolina. 2018. Aborcja farmakologiczna jest w Polsce tematem tabu. „My jesteśmy dla kobiet, które podejmują decyzję. To ich decyzja”. WysokieObcasy.pl, https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,163229,23013188,aborcyjny-dream-team-aborcja-farmakologiczna-to-rewolucja.html [dostęp: 31.01.2023].

Dudała Jarosław. 2019. Księża skazani za pedofilię w więzieniach – o. Żak kwestionuje statystyki podane przez wiceministra Jakiego. Gość.pl. https://www.gosc.pl/doc/5567177.Ksiezaskazani-za-pedofilie-w-wiezieniach-o-Zak-kwestionuje [dostęp: 31.01.2023].

Farrell Henry. 2012. “The consequences of the internet for politics”. Annual Review of Political Science 15: 35–52. https://doi.org/10.1146/annurev-polisci-030810-110815.

Foucault Michel. 2002. Porządek dyskursu. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Gorczyca Anna. 2016. Legalna aborcja? Nie na Podkarpaciu. Wyborcza.pl. https://rzeszow.wyborcza.pl/rzeszow/7,34962,20050830,legalna-aborcja-nie-na-podkarpaciu.html [dostęp: 31.01.2023].

Hajer Maarten. 1996. Discourse coalitions and the institutionalization of practice: The case of acid rain in Great Britain. W: The Argumentative Turn in Policy Analysis and Planning. F. Fischer, J. Forester (red.), 43–76. Oxford: Oxford University Press.

Howarth David. 2005. Dyskurs. Warszawa: Oficyna Naukowa.

KEP. 2016. Komunikat Prezydium KEP w sprawie pełnej ochrony życia człowieka. http://episkopat.pl/komunikat-prezydium-kep-w-sprawie-pelnej-ochrony-zycia-czlowieka [dostęp: 10.05.2023].

Korolczuk Elżbieta. 2019. Odzyskiwanie języka, czyli jak zmieniła się debata o aborcji w kontekście Czarnych Protestów i Strajków Kobiet. W: Bunt kobiet. Czarne Protesty i Strajki Kobiet. E. Korolczuk, B. Kowalska, J. Ramme, C. Snochowska-Gonzalez (red.), 121–153. Gdańsk: Europejskie Centrum Społeczne.

Korucu Jolanta. 2018. „Wysokie Obcasy” mocno krytykowane za hasło „Aborcja jest OK”. Press.pl. https://www.press.pl/tresc/52186,_wysokie-obcasy_-mocno-krytykowane-za-haslo-_aborcja-jest-ok_ [dostęp: 31.01.2023].

Lemert Edwin. 1967. Human deviance, social problems and social control. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.

Majewska Ewa. 2016. Słaby opór i siła bezsilnych. #Czarny Protest w Polsce 2016. Praktyka Teoretyczna. https://www.praktykateoretyczna.pl/artykuly/ewa-majewska-saby-opor-i-siabezsilnych-czarnyprotest-kobiet-w-polsce-2016 [dostęp: 10.05.2023].

Oko.press. 2019. Nocą obalili pomnik ks. Jankowskiego. „Oskarżamy prałata o podły i haniebny gwałt na godności”. Oko.press.pl. https://oko.press/noca-obalili-pomnik-ks-jankowskiegooskarzamy-pralata-o-podly-i-haniebny-gwalt-na-godnosci [dostęp: 31.01.2023].

Pariser Eli. 2012. The filter bubble: What the internet is hiding from you. New Jork: Penguin Books.

Pochrzęst-Motyczyńska Agnieszka, Piotr Machajski. 2016. „Dramatyczna” aborcja w szpitalu przy Madalińskiego? Sprawa w prokuraturze. Wyborcza.pl. http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,19772680,co-sie-wydarzylo-podczas-aborcji-w-szpitalu-przy-madalinskiego.html [dostęp: 31.01.2023].

RZ. 2013. Abp Józef Kowalczyk: ksiądz, który kogoś skrzywdził, powinien naprawić tę sprawę. Onet.pl. https://wiadomosci.onet.pl/kraj/abp-jozef-kowalczyk-ksiadz-ktory-kogosskrzywdzil-powinien-naprawic-te-sprawe/065qm [dostęp: 8.08.2023].

Speed Ewen, Russell Mannion. 2017. “The rise of post-truth populism in pluralist liberal democracies: Challenges for health policy”. International Journal of Health Policy and Management 6(5): 249–251. https://doi.org/10.15171/ijhpm.2017.19.

Sprawozdania z wykonania ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. Nr 17, poz. 78, z późn. zm.). Ministerstwo Zdrowia. http://www.archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/zdrowie-matki-i-dziecka/sprawozdania [dostęp: 31.01.2023].

Strupiechowska Monika. 2018a. „Udział post-prawdy w wywoływaniu i podtrzymywaniu panik moralnych”. Zoon Politicon 9: 164–185. https://doi.org/10.4467/2543408XZOP.18.016.10511.

Strupiechowska Monika. 2018b. Panika moralna wokół ustawy o aborcji w Polsce. Grupy interesu zaangażowane w tworzenie polityki publicznej. W: Aktorzy i interesy w politykach publicznych w Unii Europejskiej. U. Kurczewska (red.), 213–228. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.

Strupiechowska Monika. 2019a. „Wpływ paniki moralnej na kształtowanie polityk publicznych”. Społeczeństwo i Polityka 2(59): 47–60.

Strupiechowska Monika. 2019b. „Kobiecość i męskość w polskim dyskursie aborcyjnym”. Media i Społeczeństwo 10: 167–180.

Strupiechowska Monika. 2020. „Zmiany polityki publicznej jako efekt paniki moralnej wokół przypadków pedofilii wśród duchownych w Polsce”. Studia z Polityki Publicznej 3(27): 65–82. https://doi.org/10.33119/KSzPP/2020.3.4.

Szacki Jerzy. 2005. Historia myśli socjologicznej. Warszawa: PWN.

Szarfenberg Ryszard. 2013. Analiza polityki publicznej – perspektywa racjonalnej dyskusji. W: Analiza polityki publicznej. Podejścia teoretyczno-metodologiczne. A. Wojciuk (red.), 58–71. Warszawa: IBE.

Taylor Lisa, Andrew Willis. 2006. Medioznawstwo. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Teister Wojciech. 2016. Co naprawdę stało się w szpitalu Świętej Rodziny?. Gość.pl. http://gosc.pl/doc/3021242.Co-naprawde-stalo-sie-w-Szpitalu-Swietej-Rodziny [dostęp: 31.01.2023].

Telewizja Republika. 2016. Terlikowski: Dziecko konało godzinę. Za tę zbrodnię ktoś musi odpowiedzieć!. TVRepublika.pl. https://tvrepublika.pl/terlikowski-dziecko-konalo-godzineza-te-zbrodnie-ktos-musi-odpowiedziec,30538.html [dostęp: 31.01.2023].

UST. 2016a. Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny. https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/CDB8B-631C2EFE830C1258014002A4E47/%24File/784.pdf [dostęp: 31.01.2023].

UST. 2016b. Obywatelski projekt ustawy – o prawach kobiet i świadomym rodzicielstwie. https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/3C2A10A649B1C39EC12580290048DCD3/%24File/830.pdf [dostęp: 31.01.2023].

Więź. 2020. Terlikowski o pedofilii w polskim Kościele: Oskarżeń i związanych z nimi procesów będzie o wiele więcej. Więź.pl. https://wiez.pl/2020/07/17/terlikowski-o-pedofilii-wpolskim-kosciele-oskarzen-i-zwiazanych-z-nimi-procesow-bedzie-o-wiele-wiecej [dostęp: 08.08.2023].

Wodak Ruth. 2008. Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego. W: Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. A. Duszak, N. Fairclough (red.), 185–215. Kraków: Universitas.

Wilgocki Michał. 2019. Arcybiskupi wydają oświadczenia po filmie Sekielskich o pedofilii w Kościele. Wyborcza.pl. https://wyborcza.pl/7,75398,24775446,prymas-polak-po-filmie-sekielskich-jestem-gleboko-poruszony.html [dostęp: 31.01.2023].

Zielińska Iwona. 2015. Panika moralna. Homoseksualność w dyskursach medialnych. Warszawa: Nomos.

Zuchowicz Katarzyna. 2016. Krzyk abortowanego dziecka – czyli jak prawica pisze horror o tym, co się stało w szpitalu Świętej Rodziny. naTemat.pl. https://natemat.pl/173989,prawica-miazdzy-szpital-swietej-rodziny-ze-zabil-dziecko-ktore-przezylo-pr–zedwczesny-porod [dostęp: 31.01.2023].

Downloads

Published

2023-12-15

How to Cite

Strupiechowska, M. (2023). The radicalisation of discourse and the increasing polarisation of a dichotomised society. Przegląd Socjologiczny, 72(4), 33–56. https://doi.org/10.26485/PS/2023/72.4/2

Issue

Section

ARTICLES