BETWEEN EXPERIMENT AND GENERATIONAL EXPERIENCE. PIOTR STANKIEWICZ’S "PAMIĘTAM" ("I REMEMBER") AS A LITERARY EQUIVALENT OF A COLLECTION

Authors

DOI:

https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/12

Keywords:

Piotr Stankiewicz; Joe Brainard; Georges Perec; experimental literature; collection; memory; generational experience

Abstract

The article offers an interpretation of Piotr Stankiewicz’s 2021 Pamiętam (I Remember). Barańska and Lachman make an extensive use of existing interviews given by the author as well as critical opinions and reviews. The analysis centres on two aspects of the book. First of all, the authors examine intertextual references. Stankiewicz uses a concept that was earlier introduced by Joe Brainard in I Remember (1970, revised 1975) and Georges Perec in Je me souviens (1978) and elaborated by other writers, and he adapts it to the Polish context. Furthermore, Barańska and Lachman discuss the book in the context of experimental literature and search for an appropriate genre designation for it. Secondly, the authors examine to what extent and on which organizational levels the concept of a collection can be applied to Pamiętam. From this perspective, they analyze the construction and composition of its message, the themes addressed by Stankiewicz, and his presentation techniques. Barańska and Lachman suggest that the overarching idea informing the text was created not so much because of the writer’s desire to depict the workings of memory, but rather out of his need to portray his own generation. In fact, Stankiewicz primarily addresses the book to his peers, with whom he shares similar experiences of participating in culture and in specific historical, political, and social processes.

Author Biographies

Aleksandra Barańska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki

Absolwentka studiów licencjackich odbytych na Uniwersytecie Łódzkim na kierunkach filologia polska oraz filmoznawstwo i wiedza o mediach audiowizualnych. Obecnie studiuje filologię polską (II stopień) na Uniwersytecie Warszawskim. Interesują ją aspekty performatywne w sztuce XX i XXI wieku, teatralizacja, literatura eksperymentalna i wynalazczość formalna. W przygotowywanej pracy magisterskiej skupia się na twórczości Juliana Tuwima (pod kątem m.in. gier słownych i aspektów kolekcjonerskich).

Magdalena Lachman, Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI wieku

Pracuje w Zakładzie Literatury Polskiej XX i XXI wieku w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii Uniwersytetu Łódzkiego. Jest autorką książek Gry z „tandetą” w literaturze polskiej po 1989 roku (Universitas, Kraków 2004) i Jak (nie) być pisarzem. Literatura we współczesnej przestrzeni komunikacyjnej (IBL PAN, 2019) oraz współredaktorką (razem z Pawłem Politem) monografii (Dy)fuzje. Związki literatury i sztuki po 1945 roku (Muzeum Sztuki w Łodzi – Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019). Główny obszar jej zainteresowań naukowych stanowią uwarunkowania współczesnej kultury literackiej w aspekcie (inter)medialności. Zajmuje się m.in. socjologią literatury, wpływem kultury masowej na życie artystyczne, komparatystyką interdyscyplinarną.

References

Auster Paul. 2014. Przedmowa. W: Joe Brainard. I Remember. Przeł. Krzysztof Zabłocki. Kraków: Wydawnictwo LOKATOR. S. 5–17.

Assmann Jan. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Przeł. Anna Kryczyńska-Pham, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Balcerzan Edward. 1999. Nowe formy w pisarstwie i wynikające stąd porozumienia. W: Humanistyka przełomu wieków. Red. Józef Kozielecki. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”. S. 358–380.

Balcerzan Edward. 2013. Literackość. Modele, gradacje, eksperymenty. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Bartos Ewa. 2017. Antologia jako kuriozum. Uwagi o kolekcji Juliana Tuwima. W: Antologia literacka. Przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku. Seria pierwsza. Red. Magdalena Kokoszka, Bożena Szałasta-Rogowska. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. S. 279–294.

Bolecki Włodzimierz. 1999. O gatunkach to i owo. „Teksty Drugie”, nr 6. S. 4–6.

Brainard Joe. 2014. I Remember. Przeł. Krzysztof Zabłocki. Kraków: Wydawnictwo LOKATOR.

Bukowiecka Marta. 2015. Antyliterackie, a więc literackie. O „Nikiformach” Edwarda Redlińskiego. „Teksty Drugie”, nr 4. S. 326–353.

Bukowiecki Paweł. 2021. Muzea-preteksty. Niezrealizowane przedsięwzięcia muzealne wobec negatywnego dziedzictwa w Warszawie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Cieliczko Małgorzata. 2020. Codzienność (od)pamiętana. Projekt „autobiografii zbiorowej” Georges’a Pereca. „Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura”, nr 40. S. 85–101.

Czechowicz Jarosław. 2021. To, co minęło [recenzja]. W: Krytycznym Okiem. Blog krytycznoliteracki Jarosława Czechowicza [online]. Protokół dostępu: http://krytycznymokiem.blogspot.com/2021/10/pamietam-piotr-stankiewicz.html [10.05.2024].

Drenda Olga. 2016. Duchologia polska. Rzeczy i ludzie w czasach transformacji. Kraków: Karakter.

Eco Umberto. 2009. Szaleństwo katalogowania. Przeł. Tomasz Kwiecień. Poznań: Rebis.

Fabrycy Małgorzata. 2023. Codzienność. Georges Perec i jego kontynuatorzy. „Teksty Drugie”, nr 6. S. 377–390.

Graczyk Ewa. 1994. O Gombrowiczu, Kunderze, Grassie i innych ważnych sprawach. Eseje. Gdańsk: Marabut. Wystawa. S. 144–160.

Graf Paweł. 2022. Detal i lektura. „Forum Poetyki”, jesień (nr 30). S. 24–33.

Izdebska Agnieszka, Szajnert Danuta. 2014. Od redakcji. „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, z. 2. S. 7.

Kalin Arkadiusz 2016. Gatunki autorskie – niedostrzeżony problem genologii? „Forum Poetyki”, zima (nr 3). S. 18–31.

Karpowicz Agnieszka. 2008. W muzeum pamięci. Kolekcja Leopolda Buczkowskiego. W: „...zimą bywa się pisarzem...” o Leopoldzie Buczkowskim. Red. Sławomir Buryła, Agnieszka Karpowicz, Radosław Sioma. Kraków: Universitas. S. 121–137.

Karpowicz Agnieszka. 2012. Proza życia. Mowa, pismo, literatura (Białoszewski, Stachura, Nowakowski, Anderman, Redliński, Schubert). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Karpowicz Agnieszka. 2016. Przepisywanie pisania. „Nikiforma” jako proces społeczny. W: Literatura prze-pisana II. Od zapomnianych do kryminału. Red. Agnieszka Izdebska, Agnieszka Przybyszewska, Danuta Szajnert. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. S. 175–190.

Kielak Dorota. 2016. Kolekcje w polskiej literaturze przełomu XIX i XX wieku. W: Kolekcjonerzy, zbieracze, kwestarze w literaturze i kulturze XIX i XX wieku. Red. Joanna Lekan-Mrzewka, Monika Kulesza, Beata K. Obsulewicz. Lublin: Wydawnictwo KUL. S. 143–164.

Koch Kenneth. 1970. Wishes, Lies, and Dreams. Teaching Children to Write Poetry. New York: Chelsea House Publishers.

Kolekcje w zbiorach bibliotek pedagogicznych. 2015. Red. Agnieszka Fluda-Krokos, Beata Janik. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Kowalski Jacek. 2022. Retoryczność kolekcji w świetle powieści Johna Fowlesa „Kolekcjoner” (1963). „Res Rhetorica”, nr 4. S. 83–95.

Markowski Michał Paweł. 1997. Kolekcja: między autonomią i reprezentacją. „Teksty Drugie”, nr 4. S. 89–103.

Markowski Michał Paweł. 2003. Perekreacja. W: Georges Perec. Gabinet kolekcjonera. Przeł. Michał Paweł Markowski & Michał Paweł Markowski. Perekreacja. Warszawa: Wydawnictwo KR. S. 67–179.

Mathews Harry. 1995. Sad. Wspomnienie Georgesa [sic! – AB, ML] Pereca. Przeł. Piotr Sommer. „Literatura na Świecie”, nr 11–12. S. 247–268.

Michałowski Piotr. 2000. Prywatne kolekcje w depozycie fikcji: „Kwiaty polskie” Juliana Tuwima. „Teksty Drugie”, nr 3. S. 179–195.

Misiak Tomasz. 2003. O estetycznym kolekcjonowaniu świata. „Sztuka i Filozofia”, nr 22–23. S. 309–316.

Nawarecki Aleksander. 2014. Parafernalia. O rzeczach i marzeniach. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Ouředník Patrik. 2002. Rok čtyřiadvacet. Wyd. II. Praha–Litomyšl: Paseka.

Padgett Ron. 2014. Posłowie. W: Joe Brainard. I Remember. Przeł. Krzysztof Zabłocki. Kraków: Wydawnictwo LOKATOR. S. 209–219.

Perec Georges. 1995. Pamiętam… Przeł. Krzysztof Zabłocki. „Literatura na Świecie”, nr 11–12. S. 232–246.

Perec Georges. 2013. Pamiętam że. Przeł. Krzysztof Zabłocki. Kraków: Wydawnictwo LOKATOR.

Piechota Dariusz. 2022. Na fali nostalgii. Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte w najnowszej kulturze i literaturze popularnej. Kraków: Universitas..

Pikuła Rafał. 2021. Między okładkami: Piotr Stankiewicz, „Pamiętam”. „Przegląd”, nr 46. S. 53.

Rosset Tomasz F. de. 2021. „By skreślić historię naszych zbiorów”. Polskie kolekcje artystyczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Polskie kolekcje artystyczne (biurko Telimeny). S. 7–21.

Słownik języka polskiego. [b.d.]. Hasła: „wspominek”, „wspominka” [online]. Protokół dostępu: https://sjp.pl/wspominek [15.09.2024].

Sendyka Roma. 2014. Lista. „Autobiografia. Literatura. Kultura. Media”, nr 1. S. 105–116.

Sęk-Iwanek Matylda. 2023. Komiks jako gatunek w formie kolekcji – rozważania wstępne. „Studia Medioznawcze”, nr 1. S. 95–108.

Skorupa Ewa. 2017. Literackie narracje o kolekcjach. „Tematy i Konteksty”, nr 7. S. 452–465.

Stankiewicz Piotr. 2013. Elementarz. Nowa Ruda: Wydawnictwo MaMiKo.

Stankiewicz Piotr. 2021a. Pamiętam, Warszawa: Grupa Wydawnicza Relacja.

Stankiewicz Piotr. 2021b. Pamiętam (jak nie byłem stoikiem). „Przekrój”, 12.10.2021 [online]. Protokół dostępu: https://przekroj.pl/spoleczenstwo/pamietam-jak-nie-bylem-stoikiem-piotr-stankiewicz [15.04.2024].

Stankiewicz Piotr. 2021c. Wywiad: „Pamiętać więcej niż sentymentalne memy”. Rozm. Zdzisław Furgał [online]. Protokół dostępu: https://papaya.rocks/pl/people/pamietac-wiecej-niz-sentymentalne-memy-rozmawiamy-z-piotrem [15.04.2024].

Stankiewicz Piotr. 2021d. Wywiad: „Pamiętam”. Rozm. Weronika Wawrzkowicz. „Rozmawiam, bo lubię” [online]. Protokół dostępu: https://www.youtube.com/watch?v=Jxfvl0P2V9E [15.04.2024].

Stankiewicz Piotr. 2021e. Wywiad: To nie ‘89 był pokoleniowym przełomem tylko pojawienie się internetu. Pamiętasz, jak żyło się przed nim? Rozm. Sylwia Czubkowska [online]. Protokół dostępu: https://spidersweb.pl/plus/2021/10/pokolenia-piotr-stankiewicz-pamietam-ksiazka-swiat-przed-internetem [10.05.2024].

Stankiewicz Piotr. 2021f. Wywiad z autorem książki „Pamiętam” – Piotrem Stankiewiczem. Rozm. Marta Korycka. Popkultura wywiad [online]. Protokół dostępu: https://www.youtube.com/watch?v=uCFwPGXWVQY [15.04.2024].

Stankiewicz Piotr. 2022. Wywiad: Pamiętam / (Nie)Pamięć. Rozm. Olga Wróbel (nagranie spotkania z pisarzem podczas festiwalu Literacki Sopot 2022) [online]. Protokół dostępu: https://www.youtube.com/watch?v=t9AMTq1s83s&list=PLQ6Ua10QwQNjfCLclxeQhCYHDrTi6Au6S&index=28 [15.04.2024].

Stankiewicz Piotr. 2024. Dr Piotr Stankiewicz – Stoicyzm reformowany (autorska strona internetowa, blog i podcast) [online]. Protokół dostępu: https://piotrstankiewicz.pl/ [15.03.2024].

Tańczuk Renata. 2011. Ars colligendi. Kolekcjonowanie jako forma aktywności kulturalnej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Wrocław. Pamiętam że… 2015. Red. Jacek Bierut, Karol Pęcherz. Wrocław: Fundacja Na Rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza.

Wojtak Maria. 2006. Gatunek w formie kolekcji a kolekcja gatunków. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze. T. XV. S. 143–152.

Wojtak Maria. 2023. Realizacja reguł gatunku w formie kolekcji w konkretnym przewodniku. „Prace Językoznawcze”, t. XXV, nr 3. S. 89–105.

Wróbel Olga. 2011. Wybór krytyków. Olga Wróbel poleca „Pamiętam” Piotra Stankiewicza. [online]. Protokół dostępu: https://www.empik.com/pasje/wybor-krytykow-olga-wrobel-poleca-pamietam-piotra-stankiewicza,122041,a [10.05.2024].

Zabłocki Krzysztof. 1998. Przypominam sobie… „Akcent”, nr 1–2. S. 104–107.

Zabłocki Krzysztof. 2013. Pamiętam Paryż Pereca. W: Georges Perec. Pamiętam że. Przeł. Krzysztof Zabłocki. Kraków: Wydawnictwo LOKATOR. S. 133–141.

Zabłocki Krzysztof. 2014. Od tłumacza. Joe Brainard, czyli gejowski książę Myszkin. W: Joe Brainard. I Remember. Przeł. Krzysztof Zabłocki. Kraków: Wydawnictwo LOKATOR. S. 221–233.

Zultanski Steven. 2016. Interes. Spolszczył przez wykonanie na nowo Piotr Marecki. Kraków: Korporacja Ha!art.

Published

2024-12-23

How to Cite

Barańska, A., & Lachman, M. (2024). BETWEEN EXPERIMENT AND GENERATIONAL EXPERIENCE. PIOTR STANKIEWICZ’S "PAMIĘTAM" ("I REMEMBER") AS A LITERARY EQUIVALENT OF A COLLECTION. Prace Polonistyczne, 79, 287–317. https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/12

Issue

Section

COMPARISONS AND CONTEXTS