TESTIMONIES ON TRAUMA, CATASTROPHE, ANNIHILATION… TOWARDS A POTENTIAL CARTOGRAPHY
DOI:
https://doi.org/10.26485/PP/2024/79/4Keywords:
Leopold Buczkowski; degraded landscape; extreme experience; non-site; trauma; the Holocaust; cartography; map; Black torrent (Czarny potok)Abstract
This article examines the ways in which trauma, catastrophe, the Holocaust, and other extreme existential experiences are (re)represented in various cultural texts – particularly literary and cartographic narratives. The first part addresses trauma’s inexpressibility, the impossibility of providing testimony to genocide, massacres, ethnic cleansing, and interrelated acts of organized violence. It explores how such dramatic situations are depicted in the visual arts (painting, photography, film), music, architecture, and the academia (especially history). The second part of the article explores methods of cartographic representation of trauma and extreme experiences. More specifically, it examines the techniques and ideological programme of post-representational cartography. The third part analyzes the literary testimony to the space of genocide in Podolia given by Leopold Buczkowski in Black Torrent (Czarny Potok). The novel presents a landscape of the multidirectional violence that took place in Brody in the Eastern Borderlands, by using experimental means of expression which suggest that the destruction of the world can only be depicted through a degraded, shattered, crippled language. The analysis of Buczkowski’s work helps answer the question posed in the fourth part of the article, which asks whether conventional cartography can “express the inexpressible”.
References
Agamben Giorgio. 2008. Co zostaje z Auschwitz: archiwum i świadek. Przeł. Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Allen John. 2016. Topologies of Power. Beyond Territory and Networks. New York: Routledge.
Amichaj Jehuda. 2000. Żydzi. Przeł. Marek Pelc. „Krasnogruda”, nr 10. S. 98–99.
Aschheim Steven E. 2018. Fragile Spaces. Forays into Jewish Memory, European History and Complex Identities. Berlin–Boston: De Gruyter.
Assmann Aleida. 1999. Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses. München: C.H. Beck Verlag.
Assmann Jan. 2003. Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa. Przeł. Stefan Dyroff, Rafał Żytyniec. „Borussia”, nr 29–30. S. 11–16.
Beorn Waitman, Cole Tim, Gigliotti Simone, Giordano Alberto, Holian Anna, Jaskot Paul B., Knowles Anne Kelly, Masurovsky Marc, Steiner Erik B. 2009. Geographies of the Holocaust. „The Geographical Review”, nr 99 (4). S. 563–574.
Bielik-Robson Agata. 2015. Na obraz i podobieństwo milczenia. Zarys mowy nieupadłej w wierszach Paula Celana. W: Paul Celan: język i Zagłada. Red. Adam Lipszyc, Paweł Piszczatowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. S. 9–40.
Blanchot Maurice. 1995. The Writing of the Disaster. Lincoln: University of Nebraska Press.
Bojarska Katarzyna. 2011. Władysław Strzemiński i jego artystyczny dokument Zagłady. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 705–717.
Boruszkowska Iwona. 2017. Mapowanie apokalipsy – pustka i ślad czarnobylskiej zony w narracjach poczarnobylskich. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. Iwona Boruszkowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. S. 80–89.
Brenner Rachel F. 2016. Leopold Buczkowski’s ‘Czarny potok’. Commemoration of a Shtetl as a Humanistic Crisis. „The Polish Review”, nr 61 (2). S. 19–44.
Buczkowski Leopold. 1984. Wszystko jest dialogiem. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Buczkowski Leopold. 1994. Czarny potok. Wyd. VIII. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Buczkowski Leopold, Trziszka Zygmunt. 1989. Żywe dialogi. Bydgoszcz: Wydawnictwo Pomorze.
Buryła Sławomir. 2001. Wstęp. W: Leopold Buczkowski. Dziennik wojenny. Oprac. Sławomir Buryła, Radosław Sioma. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. S. 7–20.
Buryła Sławomir. 2020. „Czarny potok” i archiwum. „Forum Poetyki”, nr 21. S. 160–179.
Cole Tim. 2016. Holocaust Landscapes. London: Bloomsbury.
Cole Tim. 2017. „Przyroda nam pomagała”. Lasy, drzewa i historie środowiskowe Holocaustu. „Teksty Drugie”, nr 2. S. 203–226.
Czapliński Przemysław. 2011. Literatura wobec Zagłady. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 775–784.
Czapliński Przemysław. 2015. Katastrofa wsteczna. „Poznańskie Studia Polonistyczne” – Seria Literacka, t. 25 (45). S. 37–66.
Deleuze Gilles, Guattari Félix. 2015. Tysiąc plateau. Przekład zbiorowy. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury „Bęc Zmiana”.
Didi-Huberman Georges. 1998. Phasmes. Essais sur l’apparition. Paris: Minuit.
Dzieje Żydów polskich. 2019. Red. Witold Sienkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Demart.
Dziuban Zuzanna. 2008. Atopia – poza miejscem i „nie-miejscem”. W: Czas przestrzeni. Red. Krystyna Wilkoszewska, współpraca Jakub Petri. Kraków: Universitas. S. 301–311.
Eisenhuth Stefanie, Sabrow Martin. 2017. Schattenorte. Stadtimages und Vergangenheitslast. Göttingen: Wallstein.
Falkiewicz Andrzej. 2005. Apo(s)tropy. W: Wspomnienia o Leopoldzie Buczkowskim. Red. Jan Tomkowski. Ossa: Wydawnictwo Dom na Wsi. S. 101–109.
Foucault Michel. 2005. Inne przestrzenie. Przeł. Agnieszka Rejniak-Majewska. „Teksty Drugie”, nr 6. S. 117–125.
Geographies of the Holocaust. 2014. Red. Anne Kelly Knowles, Tim Cole, Alberto Giordano. Bloomington: Indiana University Press.
Giordano Alberto, Cole Tim. 2011. On Place and Space: Calculating Social and Spatial Networks in the Budapest Ghetto. „Transactions in GIS”, nr 15. S. 143–170.
Giordano Alberto, Cole Tim. 2018. The Limits of GIS: Towards a GIS of Place. „Transactions in GIS”, nr 22. S. 664–676.
Głowiński Michał. 2011. Realia, dyskursy, portrety. Studia i szkice. Kraków: Universitas.
Głowiński Michał, Grupińska Hanka. 2023. Zapisywanie Zagłady. „Tygodnik Powszechny”, nr 1 (25). Wydanie specjalne: Żydowska Polska Walcząca. S. 105–112.
Goffman Erving. 2000. Człowiek w teatrze życia codziennego. Przeł. Helena Datner-Śpiewak, Paweł Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Grynberg Henryk. 2011. Holocaust jako nowe doświadczenie literackie. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 785–796.
Grzybowska Katarzyna. 2020a. Krępiec. Resztki ludzkie w peryferyjnym lesie. W: Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie. Red. Roma Sendyka, Maria Kobielska, Jakub Muchowski, Aleksandra Szczepan. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 407–440.
Grzybowska Katarzyna. 2020b. Alert harcerski 1965: poruszenie i poruczenie. W: Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie. Red. Roma Sendyka, Aleksandra Janus, Karina Jarzyńska, Kinga Siewior. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 353–405.
Hamacher Werner. 1996. Premises. Essays on Philosophy and Literature from Kant to Celan. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
Harnoncourt Nikolaus. 1995. Muzyka mową dźwięków. Przeł. Magdalena Czajka. Warszawa: Fundacja „Ruch Muzyczny”.
Heller Agneš, Fehér Ferenc. 2011. Czy możliwa jest poezja po Holocauście? Przeł. A.A. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 475–482.
Hudzik Jan P. 2011. Perspektywa filozoficzna w dyskursie publicznym na temat Zagłady. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 259–277.
Hundorowa Tamara. 2014. Czarnobyl, nuklearna apokalipsa i postmodernizm. Przeł. Iwona Boruszkowska. „Teksty Drugie”, nr 6. S. 249–263.
Hundorowa Tamara. 2017. Gatunek czarnobylski: wyparcie realnego i nuklearna sublimacja. Przeł. Przemysław Tomanek. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. Iwona Boruszkowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. S. 55–66.
Huyssen Andreas. 1997. The Voids of Berlin. „Critical Inquiry”, nr 24 (1). S. 57–81.
Ingold Tim. 2000. The Perception of the Environment. Essays in Livelihood, Dwelling and Skill. London: Routledge.
Janus Aleksandra. 2020. Głębia ostrości. Sztuka forensyczna jako sztuka badawcza. W: Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie. Red. Roma Sendyka, Aleksandra Janus, Karina Jarzyńska, Kinga Siewior. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 449–470.
Jarzyńska Karina, Muchowski Jakub. 2020. Ziemia miechowska. Przesunięcie i uznanie w lokalnej sieci nie-miejsc pamięci. W: Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie. Red. Roma Sendyka, Maria Kobielska, Jakub Muchowski, Aleksandra Szczepan. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 109–168.
Kaczmarek Jacek. 2005. Podejście geobiograficzne w geografii społecznej. Zarys teorii i podstawy metodyczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kaplan Brett Ashley. 2010. Landscapes of Holocaust Postmemory. New York: Routledge.
Kartograf złowrogiej historii. Tara (von Neudorf ) / Cartographer of sinister history. Tara (von Neudorf ). 2013. Koncepcja albumu Łukasz Galusek. Red. Paulina Foszczyńska, Jessica Taylor-Kucia. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Kertész Imre. 2004. Język na wygnaniu. Przeł. Elżbieta Sobolewska. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Kloch Zbigniew. 2022. Kępińskiego narracja o człowieku. „Pamiętnik Literacki”, z. 4. S. 147–157.
Knowles Anne Kelly, Westerveld Levi, Strom Laura. 2015. Inductive Visualization: A Humanistic Alternative to GIS. „GeoHumanities”, nr 1 (2). S. 233–265.
Kowalczyk Beata. 2014. Przeciw politycznej nieobecności. Dwadzieścia osiem literackich głosów w sprawie Fukushimy. „Teksty Drugie”, nr 6. S. 391–411.
Krawczyńska Dorota. 2011. Małe narracje o Zagładzie. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 837–854.
Kuczyńska Alicja. 2011. Oczy pamięci. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 687–694.
LaCapra Dominick. 1998. History and Memory after Auschwitz. Ithaca–London: Cornell University Press.
LaCapra Dominick. 2011. Pisanie historii, pisanie traumy. Przeł. Agnieszka Rejniak-Majewska. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 483–512.
Lenartowicz Krzysztof. 2011. Architektura trwogi. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 631–645.
Leociak Jacek. 2007. Warszawa: „Miejsce-po-getcie” jako palimpsest. W: Percepcja współczesnej przestrzeni miejskiej. Red. Mikołaj Madurowicz. Warszawa: Uniwersytet Warszawski – Wydział Geografii i Studiów Regionalnych. S. 493–495.
Leociak Jacek. 2009. Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji. Warszawa: Fundacja Akademia Humanistyczna, Instytut Badań Literackich PAN.
Levi Primo. 2011. Układ okresowy. Przeł. Zofia Koprowska. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Libich Maciej. 2022. Miejsca zapalne. Przestrzenie wojenne Leopolda Buczkowskiego. „Pamiętnik Literacki”, z. 4. S. 9–35.
Libich Maciej, Sadzik Piotr. 2022. Zapisywanie wojny. Dzienniki z lat 1939–1945. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Lichtblau Krzysztof. 2017. Komiks wobec katastrofy. „Czarnobyl – Strefa” Francisca Sáncheza i Natachy Bustos. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. Iwona Boruszkowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. S. 146–151.
Madurowicz Mikołaj. 2009. Jest miejsce na refleksję. Szkic z fenomenologii pewnej podróży. „Prace i Studia Geograficzne”, nr 42. S. 73–87.
Madurowicz Mikołaj. 2022. Kędy słowo staje się mapą… Refleksje o kartograficzności literatury (część 1). „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 20. S. 127–163.
Majewski Tomasz. 2011a. Dyskurs publiczny po Shoah. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 251–257.
Majewski Tomasz. 2011b. Siegfried Kracauer: teoria filmu po Zagładzie. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 539–552.
Małczyński Jacek. 2018. Krajobrazy Zagłady. Perspektywa historii środowiskowej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Monady. Polsko-niemiecko-żydowskie po(st)graniczne narracje miejskie. 2015. Red. Arleta Galant, Eryk Krasucki, Piotr Krupiński, Paweł Wolski. Kraków–Budapeszt: Wydawnictwo Austeria.
Morawiec Arkadiusz. 2018. Literatura polska wobec ludobójstwa. Rekonesans. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Mościcki Paweł. 2015. Augenwende. Prolegomena do teorii obrazu u Paula Celana. W: Paul Celan: język i Zagłada. Red. Adam Lipszyc, Paweł Piszczatowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. S. 127–155.
Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie. 2020. Red. Roma Sendyka, Maria Kobielska, Jakub Muchowski, Aleksandra Szczepan. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie. 2020. Red. Roma Sendyka, Aleksandra Janus, Karina Jarzyńska, Kinga Siewior. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Nora Pierre. 2022. Między pamięcią a historią. Wybór tekstów. Przeł. Jan Maria Kłoczowski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Nycz Ryszard. 2009. Kolaż literacki. Przykład prozy Leopolda Buczkowskiego. W: Polska genologia. Gatunek w literaturze współczesnej. Red. Romuald Cudak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. S. 186–204.
Olesik Marta. 2015. Szyb komina. Fuga śmierci jako transcendentalna krytyka języka. W: Paul Celan: język i Zagłada. Red. Adam Lipszyc, Paweł Piszczatowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej. S. 61–89.
Owczarek Bogdan. 2015. O prozie Leopolda Buczkowskiego. Zmienić perspektywę. „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 1. S. 225–233.
Oz Amos, Oz-Salzberger Fania. 2014. Żydzi i słowa. Przeł. Piotr Paziński. Warszawa: Czytelnik.
Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. 2011. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna.
Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. 2017. Red. Iwona Boruszkowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pollack Martin. 2014. Skażone krajobrazy. Przeł. Karolina Niedenthal. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Polsko-niemieckie miejsca pamięci. 2012. T. 3: Paralele. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn, Maciej Górny, Kornelia Kończal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Polsko-niemieckie miejsca pamięci. 2013. T. 4: Refleksje metodologiczne. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn, Maciej Górny, Kornelia Kończal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Polsko-niemieckie miejsca pamięci. 2015a. T. 1: Wspólne-oddzielne. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn, Maciej Górny, Kornelia Kończal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Polsko-niemieckie miejsca pamięci. 2015b. T. 2: Wspólne-oddzielne. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn, Maciej Górny, Kornelia Kończal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Pomian Krzysztof. 2009. Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Rapson Jessica. 2015. Topographies of Suffering. Buchenwald, Babi Yar, Lidice. New York: Berghahn Books.
Rewers Ewa. 2011a. Doświadczenie pamięci, doświadczenie pustki. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 615–619.
Rewers Ewa. 2011b. Pustka i forma. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 621–629.
Rothberg Michael. 2000. Traumatic Realism. The Demands of Holocaust Representation. Minneapolis–London: University of Minnesota Press.
Rykała Andrzej. 2020. W reakcji na powojenną przemoc antysemicką. Samoobrona Żydów w Łodzi – uwarunkowania społeczno-polityczne i przestrzenne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Sadzik Piotr. 2022. Regiony pojedynczych herezji. Marańskie wyjścia w prozie polskiej XX wieku. Kraków–Budapeszt–Syrakuzy: Wydawnictwo Austeria.
Saryusz-Wolska Magdalena. 2011. Trwałe obrazy: Ostatni etap (1948) Wandy Jakubowskiej. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 873–882.
Schlögel Karl. 2019. Odkrywanie nowoczesnej Europy – próba archeologii. Przeł. Tomasz Ososiński, Anna Wołkowicz. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Semadeni Zbigniew. 2023. Różne oblicza matematyki. Matematyka z historycznego, ontogenetycznego i filozoficznego punktu widzenia. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Sendyka Roma. 2020. Dynamiczna i relacyjna mikrotopografia trudnej przeszłości. Zakończenie. W: Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie. Red. Roma Sendyka, Maria Kobielska, Jakub Muchowski, Aleksandra Szczepan. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 475–494.
Sendyka Roma. 2021. Poza obozem. Nie-miejsca pamięci – próba rozpoznania. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Sendyka Roma, Janus Aleksandra, Jarzyńska Karina, Siewior Kinga. 2020a. Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie: wstęp. W: Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie. Red. Roma Sendyka, Aleksandra Janus, Karina Jarzyńska, Kinga Siewior. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 7–36.
Sendyka Roma, Kobielska Maria, Muchowski Jakub, Szczepan Aleksandra. 2020b. Nie-miejsca pamięci. Nekrotopografie: wstęp. W: Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie. Red. Roma Sendyka, Maria Kobielska, Jakub Muchowski, Aleksandra Szczepan. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 7–38.
Shields Rob. 2012. Cultural Topology. The Seven Bridges of Königsberg, 1736. „Theory, Culture & Society”, nr 29 (4–5). S. 43–57.
Shore Marci. 2018. Prehistoria postprawdy Wschód–Zachód. Przeł. Irena Grudzińska-Gross. „Zeszyty Literackie”, nr 4. S. 208–217.
Shcherbak Iurii [Szczerbak Jurij]. 1989. Chernobyl. A Documentary Story. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Sicher Efraim. 1998. The Holocaust in the Postmodernist Era. W: Breaking Crystal. Writing and Memory after Auschwitz. Red Efraim Sicher. Urbana: University of Illinois Press. S. 297–328.
Simon Sherry. 2020. Miasta w przekładzie. Skrzyżowania języka i pamięci. Przeł. Magda Heydel, Agata Skrzypek in. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sioma Radosław. 2012. „Pewien zakątek ziemi”. Geografia „Czarnego potoku” Leopolda Buczkowskiego – rekonesans. W: Od poetyki przestrzeni do geopoetyki. Red. Elżbieta Konończuk, Elżbieta Sidoruk. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. S. 229–251.
Skrabek Dawid. 2007. Leopold Buczkowski: traumatyczna tkanka prozy. „Teksty Drugie”, nr 5. S. 177–190.
Sływynski Ostap. 2008. Formy abstrakcji. Przeł. Katarzyna Kotyńska. W: Ludzie, miasta. Literatura Białorusi, Niemiec, Polski i Ukrainy – ślady „nieistniejącego języka”. Red. Piotr Marecki, Renata Serednicka, Igor Stokfiszewski. Kraków: Korporacja Ha!art. S. 264–268.
Snyder Timothy. 2011. Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem. Przeł. Bartłomiej Pietrzyk. Warszawa: Świat Książki.
Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie? 2005. Red. Michał Głowiński, Katarzyna Chmielewska, Katarzyna Makaruk, Alina Molisak, Tomasz Żukowski. Kraków: Universitas.
Studniarek Michał. 2022. Robinsonowie. Ludzie ukrywający się w gruzach Warszawy po upadku powstania w 1944 roku. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Szczepan Aleksandra, Siewior Kinga. 2020. Nekrokartografie: topografie i topologie nie-miejsc pamięci. W: Nie-miejsca pamięci 2. Nekrotopologie. Red. Roma Sendyka, Aleksandra Janus, Karina Jarzyńska, Kinga Siewior. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 37–94.
Szczepan Aleksandra, Sendyka Roma, Kobielska Maria. 2020. Radecznica. Sieciowanie nie-miejsc pamięci. W: Nie-miejsca pamięci 1. Nekrotopografie. Red. Roma Sendyka, Maria Kobielska, Jakub Muchowski, Aleksandra Szczepan. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. S. 39–108.
Tokarska-Bakir Joanna. 2012. „Go native”. Debaty o książce Timothy Snydera. „Studia Litteraria et Historica”, nr 1. S. 1–14.
Tomczok Marta. 2017. Cień Zagłady i grzyb Hiroszimy. Wokół powieści Paula Austera „W kraju rzeczy ostatnich”. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. Iwona Boruszkowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. S. 291–299.
Tomczok Marta. 2022. Bez pośrednictwa interpretacji. [Rec.: Sławomir Jacek Żurek. Odpamiętywanie polsko-żydowskie. Szkice – studia – interpretacje. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Seria: „Źródła i Monografie”. [T.] 517. Lublin 2021]. „Pamiętnik Literacki”, z 4. S. 212–220.
Traba Robert, Hahn Hans Henning. 2015. O czym (nie) opowiadają polsko-niemieckie miejsca pamięci. W: Polsko-niemieckie miejsca pamięci. T. 1: Wspólne-oddzielne. Red. Robert Traba, Hans Henning Hahn, Maciej Górny, Kornelia Kończal. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
„Traces of Terror, Signs of Trauma”. Practices of (re)presentation of Collective Memories in Space in Contemporary Europe. 2014. Red. Rob van der Laarse, Francesco Mazzucchelli, Carlos Reijnen. Numer specjalny (119) „Versus – Quaderni di studi semiotici”. Milano: Bompiani.
Tumarkin Maria M. 2005. Traumascapes. The Power and Fate of Places Transformed by Tragedy. Melbourne: Melbourne University.
Ubertowska Aleksandra. 2011. Shoah i literatura na „obrzeżach mowy”. O prozie Michała Głowińskiego i Marka Bieńczyka. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 855–864.
Winskowski Piotr. 2011. Jasna przestrzeń, biel, szarość, historia i przyszłość. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 665–673.
Winter Jay. 2010. Thinking about Silence. W: Shadows of War. A Social History of Silence in the Twentieth Century. Red Efrat Ben-Ze’ev, Ruth Ginio, Jay Winter. Cambridge: Cambridge University Press. S. 3–31.
Wojciechowski Jan Stanisław. 2011. Oskara Hansena (i zespołu) projekt oświęcimskiego pomnika „Drogi” w świetle jego teorii Formy Otwartej. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 61–67.
Wojdowski Bohdan. 1991. List otwarty do pisarzy pokolenia Shoah. „Masada”, nr 1. S. 7–17.
Yerushalmi Yosef Hayim. 2014. Zachor. Żydowska historia i żydowska pamięć. Przeł. Mirosław Wójcik. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.
Zabużko Oksana. 2017. Planeta Piołun – Dowżenko – Tarkowski – von Trier albo dyskurs nowej grozy. Przeł. Katarzyna Kotyńska. W: Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki. Red. Iwona Boruszkowska, Katarzyna Glinianowicz, Aleksandra Grzemska, Paweł Krupa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. S. 36–51.
Zarusky Jürgen. 2012. „Skrwawione ziemie” Timothy Snydera. Krytyczne uwagi na temat konstrukcji krajobrazu historycznego. „Studia Litteraria et Historica”, nr 1. S. 1–32.
Zeidler-Janiszewska Anna. 2011. Punkty odniesienia. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 443–451.
Ziębińska-Witek Anna. 2011. Fikcjonalne i niefikcjonalne dyskursy historyczne: historiograficzne i literackie przedstawienia Zagłady. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 513–524.
Zychowicz Jacek. 2011. Historiografia Auschwitzu: od krytycznej negacji do instrumentalizacji. W: Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia. Red. Tomasz Majewski, Anna Zeidler-Janiszewska, współpraca red. Maja Wójcik. Wyd. II zmien. i rozszerz. Łódź: Wydawnictwo Officyna. S. 453–474.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.