“The Athens of Volhinia” in Krzemieniec and his “Medal Cabinet”
DOI:
https://doi.org/10.26485/AAL/2023/69/5Keywords:
“The Athens of Volhinia”, Krzemieniec numismatic collections, Tadeusz Czacki, Franciszek RudzkiAbstract
The Volhynian Gymnasium, later transformed into the Volhynian Lyceum, known as “The Athens of Volhinia”, was a Polish High-School in Krzemieniec in Volhynia. It was founded by Tadeusz Czacki, then inspector of educational establishments in the Volhynia, Kiev and Podolia governorates, with the participation of Hugo Kołłątaj. It existed during the years 1805-1831, and was reactivated in the years 1922-1939. It played a significant role in the development of the level of Polish culture in Volhynia.
In Krzemieniec there was a “Medal Cabinet”, with a valuable numismatic collection based on part of the collection left after Stanisław August Poniatowski. Coins from ancient to contemporary periods were gathered there, and part of the gold medals of the “royal series”. The numismatic collection was intended for didactic use. For this purpose, printed “lectures” were prepared by Tadeusz Czacki. Franciszek Rudzki was particularly instrumental in developing the collection. The collection was moved to Vilnius after the fall of the November Rising. Later it was dispersed to other academic centres in Kiev and Kharkov.
References
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie: A. Ryszard, Album numizmatyczne polskie, (rękopis I i II wersji z lat 1880-1885); Biblioteka Czartoryskich w Krakowie, sygn. 934a.
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie : F. Rudzki do M. Ściborskiego 21 czerwca 1821, „Pozostałe rękopisma po Franciszku Skarbek Rudzkim, sekretarzu Komisji Sądowo-Edukacyjnej w Krzemieńcu”, rkps 4569, k. 260;
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie: rkps 3102, k. 41. T. Czacki do J. Śniadeckiego, list z 2 lipca 1803, [w:] „Listy Tadeusza Czackiego do Jana Śniadeckiego z lat 1801-1807”.
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, F. Rudzki do A. Lewickiego, 4 maja 1825; F. Rudzki do A. Lewickiego, 13 lutego 1825, „Pozostałe rękopisma po Franciszku…”, rkps 4569, k. 237.
Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego: Raport J.N. Wyleżyńskiego z 31 lipca 1821,, rkps F2 KC 54, k. 255 v; K. Moniuszko do Uniwersytetu Wileńskiego.
Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy. N. Wyleżyński do A.J. Czartoryskiego, 11 września 1822, CPAHU, fond 707, op. 314, dz. 7, k. 69
Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy: T. Czacki do Gimnazjum Wołyńskiego, 27 luty 1810, Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy w Kijowie, fond 710, op. 2, dz. 18, k. 19
Aftanazy R. 1994. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej. – Tom 5. Województwo wołyńskie, Warszawa, 210-212.
Albertrandi J. 1804. Historya Polska Trzech Wieków ostatnich Medalami zaświadczona i objaśniona. Przez JX. Jana Albertrandego Biskupa Zenopolitańskiego, członka i prezydenta Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk. Wypis, Nowy Pamiętnik Warszawski. T. XVI: 278-309.
Buczek K. 2016. Zbiory dydaktyczne Gimnazjum/ Liceum w Krzemieńcu (1805-1833), Warszawa.
Buczek K. 2017. „Żeby Wołyń, wzór biorąc z najlepszych modelów, Wydał sam kiedyś Lokków, Russów i Kornelów”, czyli o pracowniach Gimnazjum Wołyńskiego w Krzemieńcu, Niepodległość i Pamięć, nr 2 (58): 45-67.
Bylicki T., Zraziuk Z., Męclewska M. 2011. The Golden Gallery of Polish Kings from Medal Collection of Stanisław August Poniatowski, Warsaw.
Czacki T. 1844. Tablica Monet Kufficznych znajdowanych w Litwie, od gminu: zakładem przymierza z czartem, nazwanych, Wilno.
Danowska E. 2006. Tadeusz Czacki 1765-1813. Na pograniczu epok i ziem, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego. Ogólnego zbioru tom 106, Kraków.
Filipow K. 2021. Gimnazjum Wołyńskie w Krzemieńcu i jego zbiory numizmatyczne, [w:] Тези доповідей IІ Міжнародної наукової конференції «Історія, археологія, інформаційна, бібліотечна та архівна справа: актуальні проблеми науки та освіти», 13-14 травня 2021 р., Кропивницький, 61-66.
Gabinet numizmatyczny Wołyńskiego Liceum 1873, [w:] Eu. Heleniusz [E. Iwanowski], Rozmowy o polskiej Koronie, t. 2, Kraków, 465.
Grotowa K. 1957. Zbiory sztuki Jana Feliksa Tarnowskiego i Walerii Tarnowskich w Dzikowie (1803-1849), Wrocław.
Kolendo J. 1998. Studia z dziejów numizmaty¬ki. Zbiory w Krzemieńcu, Świat antyczny i barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, t. II, Warszawa.
Kolendo J. 1969. Studia z dziejów numizmatyki. Zbiory w Krzemieńcu, „Archeologia”, t. 20, Warszawa.
Kuklik B. 2020. „Szkoły numizmatyczne” na ziemiach ukraińskich w XIX w., [w:] Актуальні проблеми нумізматики у системі спеціальних галузей історичної науки: тези доповідей VІ Міжнародної науково- практичної конференції, 17-18 вересня 2020 р., Переяслав, Київ, Кропивницький, 125-128.
Heleniusz Eu. [Iwanowski E.] 1873. Rozmowy o polskiej koronie, t. II, Kraków, 472-476.
Kołłątaj H. 1954. List Anonima, t. I, Kraków, 92.
[Kołłątaj H.] 1844. X. Hugona Kołłątaja listy w przedmiotach naukowych, opr. F. Kojsiewicz, 1844, , t. 1, Kraków.
[Kołłątaj H.] 1844. O stanie jeneralnym oświecenia guberni wołyńskiej i o środkach urządzenia i upowszechnienia nauk uczynione doniesienie przez T. Czackiego, [w:] X. Hugona Kołłątaja listy..., t. 2, 281.
Przewodnik Naukowo-Literacki 1876. List T. Czackiego do G. E. Groddecka, 10 czerwca 1806, t. 4, 1133.
Raczyński E. [wyd.] 1854. Dzieła Tadeusza Czackiego, część III, Poznań, 364-456.
Руссовъ С. 1809. Волынскія записки, Санкт- Петербургъ, Императорская Типографія, 66.
Синчук 2021.Об одной позиции неизданного российского каталога нумизматической литературы; Albertrandi 1804, Forum Numizmatyczne. Studia i Materiały, t. 6: 278- 309 [w druku].
Strielcow A. 2008. Rosijskije liceja w XIX wiekie, Obrazowanie i Obszczestwo, nr 2: 10.
Strzałkowski J. 1991. Zbiory polskich monet i medali.
Szkoła numizmatyczna przez Antoniego Ryszarda. 1893, Odbicie osobne z Nru 4 (Zbioru og. Nru 14) czasopisma, Wiadomości numizmatyczno-archeologiczne.
Więcek A. 1993. Jan Filip Holzhaeusser (1741- 1792) nadworny medalier króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Warszawa.
Wołkowa N. W. 2001. Sobytinnyj charakter organizacji żyzniediejatielnosti liciejew 19 wie¬ka (na primierie carskosielskowo licieja), Magister dixit. Naucznopedagogiczeskij żurnal Wostocznoj Sibiri, nr 3.
Zawadzki M. 2006. Kolekcja monet polskich w Liceum Krzemienieckim (1805-1828), Lvivvski numizmaticzni zapiski, nr 3: 7-13.
Zraziuk Z.O. 2019. Koliekcjcija polskich medaliej zbirci krieminieckovo liceju ta i wtrati u 17-20 ti rr. XX stolittia ta u roki II sbvitovoi vijni, [w:] Utracone kolekcje numizmatyczne, wyd. Polskie Towarzystwo Numizmatyczne, Warszawa, s. 209-224.
Zawadzki M. 2006. Kolekcja monet polskich w Liceum Krzemienieckim (1805-1828), Lvivski numizmaticzni zapiski, nr 3: 7.
Żychliński T. 1908. Złota księga szlachty polskiej, t. 21, Poznań, 33.
Lindau, August Ferdinand, Indexeintrag: Deutsche Biographie, https://www.deutsche-biographie.de/pnd117014079.html [21.04.2022].
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Łódzkie Towarzystwo Naukowe
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
