Wiedza, władza, niepewność. Koncepcja nauki postnormalnej Silvia Funtowicza i jerome’a R. Ravetza

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2021/70.1/5

Słowa kluczowe:

epistemologia, wiedza naukowa, nauka społecznie zaangażowana, NUSAP, socjologia wiedzy, Silvio Funtowicz, Jerome Ravetz

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza koncepcji nauki postnormalnej Silvia Funtowicza i Jerome’a Ravetza. W pierwszej części tekstu autorka opisuje jej genezę oraz podstawowe założenia metodologiczne i teoretyczne. W drugiej części dokonuje analizy nauki postnormalnej z perspektywy socjologii wiedzy. Według autorki koncepcja nauki postnormalnej, forsowana przez jej twórców jako nowa metoda uprawiania nauki, jest propozycją politycznego, a być może – z uwagi na pluralizm reprezentowanych stanowisk – publicznego procesu decyzyjnego i stanowi przykład opisanego przez Pierre’a Bourdieu procesu budowania autorytetu uczonego poprzez narzucenie własnej definicji nauki.

Bibliografia

Aranowska Elżbieta, Jolanta Rytel. 2000. „Nowe ujęcie problematyki mocy testów statystycznych”. Przegląd Psychologiczny 43(1): 29–38.

Barnes Barry. 1974. Scientific knowledge and sociological theory. London and Boston: Routledge and Kegan Paul.

Barnes Barry. 1982. T.S. Kuhn and social science. Palgrave: Columbia University Press.

Baudrillard Jean. 2005. Symulakry i symulacja. Warszawa: Wydawnictwo Sic!

Beck Ulrich. 2002. Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Scholar.

Bińczyk Ewa. 2010. „Inwazja ANT na rynek polski”. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja 1/2: 329–337.

Bloor David. 1976. Knowledge and social imagery. London & Boston Mass: Routledge.

Bourdieu Pierre. 1984. Specyfika dziedziny naukowej i społeczne warunki rozwoju wiedzy. W: Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, E. Mokrzycki (red.), 87–136. Warszawa: PIW.

Bourdieu Pierre. 2006. Medytacje pascaliańskie. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Bucholc Marta. 2016. „Pacyfikacja, ryzyko i zaangażowanie w późnym kapitalizmie”. Studia Socjologiczne 56(2): 41–61.

Bukowski Maciej, Aleksander Szpor, Aleksander Śniegocki. 2012. Potencjał i bariery polskiej innowacyjności. Warszawa: Instytut Badań Strukturalnych.

Bytniewski Paweł. 2010. Wiedza urealniona. Michela Foucaulta archeologia wiedzy a socjologia wiedzy. W: Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy. Tom II, P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.), 74–87. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Chałubiński Mirosław. 2010. Czy w stronę nowej epistemologii? Uwagi o „mocnym programie” socjologii wiedzy. W: Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy. Tom II, P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.), 88–98. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Durkheim Emile. 2007. Zasady metody socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Elias Norbert. 2003. Zaangażowanie i neutralność. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

European Union, Commission of the European Communities. 2001. European governance, a white paper. Brussels: COM.

Fischer Frank. 2009. Democracy and expertise: Reorienting policy inquiry. New York: Oxford University Press.

Flyvbjerg Bent. 1998. Rationality and power: Democracy in practice. Chicago: University of Chicago Press.

Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz. 1990. Uncertainty and quality in science for policy. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.

Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz, Robert Constanza. 1991. A new scientific methodologyfor global environmental issues. In: Ecological economics: The science and management of sustainability, R. Costanza (eds.), 137–152. New York: Columbia University Press.

Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz. 1992. “The good, the true and the post-modern”. Futures 24(10): 963–976.

Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz. 1993. “Science for the post-normal age”. Futures 25(7): 735–755.

Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz. 1994. “Uncertainty, complexity and post-normal science”. Environmental Toxicology and Chemistry 13(12): 1881–1885.

Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz. 2001. Global risk, uncertainty, and ignorance. In: Global environmental risk and society, J.X. Kasperson, R. Kasperson (eds.), 73–94. Tokyo/London: United Nations University Press/Earthscan.

Funtowicz Silvio O., Jerome R. Ravetz. 2003. Post-normal science. Internet encyclopaedia of ecological economics. http://isecoeco.org/pdf/pstnormsc.pdf [dostęp: 31.03.2020].

Gherardi Silvia, Barry Turner. 1987. Real men don’t collect soft data. Trento: Dipartimento di Politica Sociale, Università di Trento.

Gieryn Thomas F. 1983. “Boundary-work and the demarcation of science from non-science: Strains and interests in professional ideologies of scientists”. American Sociological Review 48(6): 781–795.

House of Lords, Select Committee on Science and Technology. 2000. Science and society. London: Stationery Office.

Hacking Ian. 1999. The social construction of what? Cambridge, MA: Harvard University Press.

Jasanoff Sheila. 2004. Ordering knowledge, ordering society. In: States of knowledge. The co-production of science and social order, S. Jasanoff (ed.), 13–45. London/New York: Routledge.

Kuhn Thomas. 1962. The structure of scientific revolution. Chicago: University of Chicago Press.

Kuhn Thomas. 2001. Struktura rewolucji naukowych. Warszawa: Aletheia.

Latour Bruno. 1983. Give me a laboratory and I will raise the world. In: Science observed: Perspectives on the social study of science, K. Knorr-Cetina, M. Mulkay (eds.), 141–170. London and Beverly Hills: Sage.

Latour Bruno. 1988. The pasteurization of France. Cambridge, Massachusetts and London: Harvard University Press.

Latour Bruno. 2009. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Latour Bruno. 2011. Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.

Laudan Larry. 1981. “The pseudo-science of science?”. Philosophy of the Social Sciences 11(2): 173–198.

Mannheim Karl. 1990. Ideologia i utopia. Lublin: Test.

Nagel Thomas. 1974. “What is it like to be a bat?”. Philosophical Review 83: 435–450.

Nowotny Helga, Peter Scott, Michael Gibbons. 2001. Re-thinking science. Knowledge and the public in an age of uncertainty. Cambridge: Polity.

Oxfam. 2017. An economy for the 99%. https://www.oxfam.org/en/research/economy-99 [dostęp: 31.03.2020].

Palonen Kari. 2003. “Four times of politics: policy, polity, politicking, and politicization”. Alternatives 28(2): 171–186.

Porter Theodore. 1995. Trust in numbers: The pursuit of objectivity in science and public life. Princeton: Princeton University Press.

Ravetz Jerome. NUSAP – The management of uncertainty and quality in quantitative information. http://www.nusap.net/sections.php?op=viewarticle&artid=14 [dostęp: 31.03.2020].

Ravetz Jeremy. 1971. Scientific knowledge and its social problems. Oxford: Clarendon Press.

Ravetz Jerome R. 1990. NUSAP – philosophical background. http://www.andreasaltelli.eu/file/repository/NUSAP_philo_X508_copy_1.pdf [dostęp: 31.03.2020].

Ravetz Jerome. 1992. The merger of knowledge with power. London: Cassell.

Ravetz Jeremy. 1997. “The science of ‘what-if?”. Futures 29: 533–539.

Ravetz Jerome. 1999. “What is post-normal science?”. Futures 31(7): 647–653.

Ravetz Jerome. 2006. “Post-normal science and the complexity of transitions towards sustainability”. Futures 3: 275–284.

Ravetz Jerome. 2012. “The significance of the Hamburg workshop: Post-normal science and the maturing of science”. Nature and Climate 7(2): 133–150.

Ravetz Jerome. 2017. The science and scientists in the post-normal age. In: The postnormal Times reader, Z. Sardar (ed.), 337–354. United Kingdom: Centre for Postnormal Policy & Future Studies.

Rorty Richard. 1999. Dekonstrukcja. W: Filozofia amerykańska dziś, T. Komendziński, A. Szahaj (red.), 187–226. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Sady Wojciech. Spór o racjonalność naukową. Od Poincarégo do Ludana. Wrocław: Funna.

Scheler Max. 1990. Problemy socjologii wiedzy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Searle John R. 1995. The construction of social reality. New York: Free Press.

Shapin Steven. 2010. Never pure. Historical studies of science as if it was produced by people with bodies, situated in time, space, culture, and society, and struggling for credibility and authority. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.

Smoliński Grzegorz. 2018. „Nauka i jej krytyka: kontekst teorii aktora-sieci”. Filozofia i Nauka 6: 309–316.

Sokal Alan. 1996. “Transgressing the boundaries: Towards a transformative hermeneutics of quantum gravity”. Social Text 46/7: 217–252.

Stankiewicz Piotr. 2014. „Zbudujemy wam elektrownię (atomową!). Praktyka oceny technologii przy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce”. Studia Socjologiczne 1(212): 77–107.

Stasik Agata. 2015. „Obywatel współbadacz, czyli o pożytkach z dzielenia laboratorium – renegocjowanie umowy pomiędzy naukowcami a amatorami”. Studia Socjologiczne 4(219): 101–126.

Stehr Nico. 2010. “Knowledge, democracy and power”. Central European Journal of Public Policy 4: 14–33.

Stern Paul C., Harvey V. Fineberg. 1996. Understanding risk: Informing decisions in a democratic society. Washington DC: Committee on Risk Characterization, National Research Council, The National Academic Press.

Turner Stephen. 2002. “The third science war”. Social Studies of Science 33(4): 581–611.

Turnpenny Jones, Irene Lorenzoni, Mavis Jones. 2009. “Noisy and definitely not normal: responding to wicked issues in the environment, energy and health”. Environmental Science & Policy 12: 347–358.

Turnpenny Jones, Mavis Jones, Irene Lorenzoni. 2011. “Where now for the post-normal science? A critical review of its development, definitions and uses”. Science, Technology& Human Values 36(3): 287–306.

Weingart Paul. 2008. How robust is socially robust knowledge? In: The challenge of the social and the pressure of practice: Science and values revisited, M. Carrier, D. Howard, J. Kourany (eds.), 131–145. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.

Wesselink Anne, Robe Hoppe. 2011. “If post-normal science is the solution, what is the problem? The politics of activist environmental science”. Science, Technology, & Human Values 36: 389–412.

Yearley Steven. 2000. “Making systematic sense of public discontents with expert knowledge: Two analytical approaches and a case study”. Public Understanding of Science 9(2): 115–122.

Zuber Marcelina. 2010. Stare i nowe w nieklasycznej socjologii poznania naukowego. W: Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy. Tom II, P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.), 11–25. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Pobrania

Opublikowane

2021-03-08

Jak cytować

Karpińska, A. (2021). Wiedza, władza, niepewność. Koncepcja nauki postnormalnej Silvia Funtowicza i jerome’a R. Ravetza. Przegląd Socjologiczny, 70(1), 83–110. https://doi.org/10.26485/PS/2021/70.1/5

Numer

Dział

ARTYKUŁY