Problem smogu w świetle socjologii translacji. Studium przypadku zanieczyszczeń powietrza w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2021/70.1/3

Słowa kluczowe:

smog, zanieczyszczenie powietrza, teoria aktora-sieci, socjologia wiedzy, ruchy społeczne

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest bliższe przyjrzenie się procesom konstytuowania wiedzy na temat zanieczyszczenia powietrza w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym. Opierając się na założeniach teoretyczno-metodologicznych teorii aktora-sieci oraz na prowadzonych w latach 2018–2019 badaniach własnych, autor stara się prześledzić, w jaki sposób jakość powietrza stała się problemem społecznie istotnym – początkowo w Krakowie, a następnie w otaczających go gminach. Szczególną uwagę poświęcono działalności ruchów antysmogowych, zrzeszonych pod szyldem Polskiego Alarmu Smogowego, a także technologicznym aspektom związanym ze zmianami społecznej percepcji problemu.

Bibliografia

Abriszewski Krzysztof. 2007. „Teoria aktora-sieci Bruno Latoura”. Teksty Drugie. Teoria literatury, krytyka, interpretacja 1/2: 113–126.

Afeltowicz Łukasz. 2012. Modele, artefakty, kolektywy. Praktyka badawcza w perspektywie współczesnych studiów nad nauką. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Afeltowicz Łukasz, Krzysztof Pietrowicz, Radosław Sojak. 2020. „Chocholi taniec. O krytyce teorii aktora-sieci w «An Invasion of Tricksters» Michała Kaczarczyka”. Studia Socjologiczne 2: 5–38.

Allaby Michael. 2014. Fog, smog and poisoned rain. Nowy Jork: Facts on File.

Baranowski Mariusz. 2016. „Wykluczeni i wyobcowani. Socjologia działania Alaina Touraine’a”. Sensu Historiae XXII(1): 89–104.

Bednarowska Zofia. 2015. „Desk research – wykorzystanie potencjału danych zastanych w prowadzeniu badań marketingowych i społecznych”. Marketing i Rynek 7: 18–26.

Bińczyk Ewa. 2013. „(Post)konstruktywizm na temat technonauki”. Avant: Pismo awangardy filozoficzno-naukowej 4(1): 54–75.

Blumer Herbert. 2007. Interakcjonizm symboliczny. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Bojadżijewa Iwona. 2016. „Ekologia polityczna powietrza: o uwidzialnianiu miejskiego ryzyka”. Kultura i Społeczeństwo 60(2): 35–54.

Castells Manuel. 2013. Sieci oburzenia i nadziei. Ruchy społeczne w erze Internetu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Callon Michel. 2014. Wprowadzenie do socjologii translacji. Udomowienie przegrzebków i rybacy z zatoki Saint-Brieuc. W: Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, E. Bińczyk, A. Derra (red.), 289–330. Toruń: Wydawnictwo UMK.

CBOS. 2018. Jak Polacy radzą sobie ze smogiem? Komunikat z badań nr 45/2018. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_045_18.PDF [dostęp: 10.04.2020].

CO. Jak palić w piecu? https://czysteogrzewanie.pl/jak-palic-w-piecu [dostęp: 10.04.2020].

Foucault Michel. 1998. Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w Collège de France, 1976. Warszawa: Wydawnictwo KR.

Gdynia.pl. „To się opłaca”. Piecodoradcy pomogli gdynianom. https://www.gdynia.pl/co-nowego,2774/to-sie-oplaca-piecodoradcy-pomogli-gdynianom,535421 [dostęp: 10.04.2020].

GIOŚ. 2016. Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce. http://www.gios.gov.pl/images/aktualnosci/Pyly_drobne_w_atmosferze.Kompendium_wiedzy.pdf [dostęp: 10.04.2020].

Grzechnik Joanna. 2018. Rola nowych mediów w aktywizacji społeczności lokalnej na przykładzie ruchów miejskich w Krakowie. Gdańsk: Wydawnictwo ToC.

Interia. Nowe progi alarmowania o smogu. https://fakty.interia.pl/polska/news-nowe-progi-alarmowania-o-smogu,nId,3260096 [dostęp: 10.04.2020].

Izdebski Adam, Rafał Szmytka (red.). 2018. Ekobiografia Krakowa. Kraków: Znak Horyzont.

KAS. Koordynacja Polskiego Alarmu Smogowego. https://www.krakowskialarmsmogowy.pl/text/szczegoly/id/396 [dostęp: 10.03.2020].

KAS. W tym tempie smog… https://www.krakowskialarmsmogowy.pl/aktualnosci/szczegoly/id/424 [dostęp: 10.04.2020].

KAS. 2017. Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie. http://www.krakowskialarmsmogowy.pl/files/images/ck/14882713101616070935.pdf [dostęp: 10.04.2020].

Kłos Lidia. 2017. „Uwarunkowania ekomigracji w Polsce”. Optimum. Studia Ekonomiczne 1(85): 130–142.

Kaczmarczyk Michał. 2020. „Dyskretny urok irracjonalizmu”. Studia Socjologiczne 2: 29–38.

Latour Bruno. 2009. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Latour Bruno. 2010. Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Kraków: Universitas.

Li Jing, Philip L. Pearce, Bihu Wu, Alastair M. Morrison. 2015. The impact of smog on risk perception and satisfaction of international and domestic tourists in Beijing”. Tourism Tribune 30(10): 48–59.

Lu Hui, Ailing Yue, Hong Chen, Ruyin Long. 2018. “Could smog pollution lead to the migration of local skilled workers?”. Resources, Conservation and Recycling 130: 177–187.

Łabędź Krzysztof. 2017. „Nowe ruchy społeczne w przestrzeni miejskiej (na przykładzie Krakowa)”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K XXIV(2): 188–204.

Magiera Agnieszka, Bartosz Balcerzak. 2015. „Różnice w informowaniu o zanieczyszczeniu powietrza w Krakowie w sezonie grzewczym i poza nim przez prasę lokalną wydaną w latach 2009–2013”. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2(43): 81–88.

Małopolska.pl. Antysmogowe AB C. https://www.malopolska.pl/dla-mieszkanca/srodowisko/antysmogoweabc [dostęp: 10.04.2020].

Małopolska.pl. Jakość powietrza w ocenie mieszkańców województwa małopolskiego. https://www.malopolska.pl/aktualnosci/srodowisko/co-malopolanie-wiedza-o-smogu-znamywyniki-najnowszych-badan [dostęp: 10.04.2020].

Małopolska.pl. Ocena skuteczności metody spalania węgla i drewna „od góry”. https://powietrze.malopolska.pl/baza/ocena-skutecznosci-metody-spalania-wegla-i-drewna-od-gory/ [dostęp: 10.04.2020]

NFZ. 2018. Analiza przyczyn wzrostu liczby zgonów w Polsce w 2017 roku. https://www.nfz.gov.pl/download/gfx/nfz/pl/defaultstronaopisowa/349/41/1/raport_-_zgony_w_2017_roku.pdf [dostęp: 10.04.2020].

PAS. 2016. Skąd się bierze smog?. https://www.polskialarmsmogowy.pl/polski-alarm-smogowy/smog/szczegoly,skad-sie-bierze-smog,18.html [dostęp: 10.04.2020].

Pasikowski Sławomir. 2015. „Granice teoretycznego nasycenia”. Rocznik Lubuski 41(1): 33–40.

Pawliszak Piotr. 2011. Translacja w kontekście dyskursu publicznego. W: Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy, P. Bytniewski, M. Chałubiński (red.), 183–198. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Radecki Mieszko. 2015. Socjologia translacji. Nowe spojrzenie na metody badania nauki i technologii. W: Kultura nie-ludzka, A. Kil, J. Małczyński, D. Wolska (red.), 257–263. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Radio Kraków. Małopolska bez smogu – czas przestać truć! https://www.radiokrakow.pl/debaty/malopolska-bez-smogu-52798/ [dostęp: 10.04.2020].

Radio Poznań. Radni z Mosiny poparli zakaz palenia w piecach od dołu. http://radiopoznan.fm/informacje/pozostale/radni-z-mosiny-poparli-zakaz-palenia-w-piecach-od-dolu [dostęp: 10.04.2020].

Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1890). http://dziennikustaw.gov.pl/du/2018/1890/1[dostęp: 10.04.2020].

Schütz Alfred. 2008. O wielości rzeczywistości. W: O wielości światów, A. Schütz, 17–56. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

SmogLab. W Skawinie protestowano przeciwko uciążliwościom przemysłowym. https://smoglab.pl/w-skawinie-protestowano-przeciwko-uciazliwosciom-przemyslowym-dosc-smroduz-valeo-relacja/ [dostęp: 10.04.2020].

Sojak Radosław. 2015. „Pozwólcie jej latać wysoko. O przyczynach rozbratu między socjologią i społecznymi studiami nad nauką”. Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne 3: 209–222.

Sztompka Piotr. 2010. Socjologia zmian społecznych. Kraków: Wydawnictwo Znak.

Touraine Alain. 2010. Samotworzenie się społeczeństwa. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.

Touraine Alain. 2011. Myśleć inaczej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Warmińska Katarzyna, Anna Urbaniak. 2017. „Czym jest Kraków? Analiza pola semantycznego”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 3(963): 87–102.

WCN. Krakowski Alarm Smogowy. Historia ludzi, którzy się wreszcie zorganizowali. https://wszystkoconajwazniejsze.pl/ewa-lutomska-krakowski-alarm-smogowy/ [dostęp: 10.04.2020].

WHO Global Urban Ambient Air Pollution Database (update 2016). http://www.who.int/phe/health_topics/outdoorair/databases/cities/en/ [dostęp: 10.04.2020].

Więcław-Michniewska Joanna. 2011. „Zróżnicowanie społeczno-gospodarcze gmin Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego”. Studia Miejskie 4: 239–252.

Wróblewski Michał. 2010. „Choroba zamknięta w czarnej skrzynce. O domykaniu i otwieraniu kontrowersji wokół ADHD”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska XXXV(2): 133–153.

Wróblewski Michał. 2018. Smog i konflikty metrologiczne. https://kwantyfikacja.wordpress.com/2018/06/03/smog-i-konflikty-metrologiczne/ [dostęp: 10.04.2020].

Vigarello Georges. 2012. Historia brudu i czystości. Higiena ciała od czasów średniowiecza. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Yin Robert K. 2015. Studium przypadku w badaniach naukowych. Projektowanie i metody. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zemło Mariusz. 2016. „Co to znaczy rozumieć? Alfreda Schütza koncepcja świata życia jako perspektywa poznawcza i metodologiczna”. Roczniki Nauk Społecznych 8(44/4): 67–94.

ZIKiT. Tablice antysmogowe. http://zikit.krakow.pl/ogolne/216166,1787,komunikat,tablice_antysmogowe.html [dostęp: 10.04.2020].

Pobrania

Opublikowane

2021-03-08

Jak cytować

Medoń, S. (2021). Problem smogu w świetle socjologii translacji. Studium przypadku zanieczyszczeń powietrza w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym. Przegląd Socjologiczny, 70(1), 41–64. https://doi.org/10.26485/PS/2021/70.1/3

Numer

Dział

ARTYKUŁY