Ojcowie na urlopach rodzicielskich. Przekraczanie tradycyjnych ról płciowych w życiu rodzinnym w Polsce

Autor

DOI:

https://doi.org/10.26485/PS/2021/70.1/6

Słowa kluczowe:

rodzicielstwo, ojcostwo, urlop rodzicielski, role płciowe, Polska

Abstrakt

W 2017 roku wśród osób korzystających z urlopu rodzicielskiego mężczyźni stanowili jedynie 1%. Celem tego artykułu jest analiza doświadczeń ojców, którzy zdecydowali się na wzięcie co najmniej dwóch miesięcy urlopu rodzicielskiego, i ich partnerek. Jest to grupa osób, które przekraczają dominujące normy kulturowe dotyczące płci i opieki. Interesuje mnie poznanie ich motywacji oraz doświadczeń. Analiza pokazuje, jak wyglądają: ich stosunek do pracy zawodowej, relacje z dziećmi, a także jakie są reakcje najbliższego otoczenia na podjęcie przez nich decyzji o urlopie. Kontekst dla ich doświadczeń stanowią doświadczenia rodziców, którzy nie dzielili się urlopem. Analiza opiera się na 53 wywiadach pogłębionych przeprowadzonych z polskimi rodzicami o różnej sytuacji społeczno-ekonomicznej. Wywiady zostały przeprowadzone w 2017 roku i dotyczyły łączenia rodzicielstwa z pracą zawodową. Część pytań koncentrowała się wokół instrumentów polityki rodzinnej, w tym urlopów rodzicielskich. W próbie znalazło się 12 rodziców, którzy dzielili się urlopem.

Bibliografia

Ayres Lioness. 2008. Thematic coding and analysis. In: The SAGE encyclopedia of qualitative research methods, L.M. Given (ed.), 867–868. Los Angeles: Sage Publications.

Benaquisto Lucia. 2008. Open coding. In: The SAGE encyclopedia of qualitative research methods, L.M. Given (ed.), 581–582. Los Angeles: Sage Publications.

Bryan Derrick M. 2013. “To parent or provide? The effect of the provider role on low-income men’s decisions about fatherhood and paternal engagement”. Fathering: A Journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers 11(1): 71–89. https://doi.org/10.3149/fth.1101.71.

Buler Marta, Paula Pustułka. 2020a. „Dwa pokolenia Polek o praktykach rodzinnych. Między ciągłością a zmianą”. Przegląd Socjologiczny 69(2): 33–53. https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.2/2.

Chełtowska Agata, Agnieszka Zarzyńska. 2014. Urlopy dla ojców w kontekście różnych modeli polityki rodzinnej w Europie. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych. https://www.isp.org.pl/pl/publikacje/urlopy-dla-ojcow-w-kontekscie-roznych-modeli-polityki-rodzinnej-weuropie [dostęp: 8.04.2021].

Doucet Andrea. 2004. “’It’s almost like I have a job, but I don’t get paid’: Fathers at home reconfiguring work, care, and masculinity”. Fathering: A Journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers 2(3): 277–303. https://doi.org/10.3149/fth.0203.277.

Dowd Nancy E. 2000. Redefining fatherhood. New York: New York University Press.

Dunn Elizabeth C. 2008. Prywatyzując Polskę: O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie równowagi między życiem zawodowym

a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE . https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A52017PC0253 [dostęp:15.02.2021].

Elliott Karla. 2016. “Caring masculinities theorizing an emerging concept”. Men and Masculinities

(3): 240–259. https://doi.org/10.1177/1097184X15576203.

Fidelis Malgorzata. 2010. Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

Gibbs Graham. 2011. Analizowanie danych jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hryciuk Renata E., Elżbieta Korolczuk. 2012. Wstęp: Pożegnanie z Matką Polką? W: Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce, R.E. Hryciuk, E. Korolczuk, 7–24. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Jarska Natalia. 2019. “Female breadwinners in state socialism: The value of women’s work for wages in post-stalinist Poland”. Contemporary European History 28(4): 469–483. https://doi.org/10.1017/S0960777319000201.

Jarska Natalia. 2020. “Men as husbands and fathers in postwar Poland (1956–1975): Towards new masculine identities?”. Men and Masculinities XX(X): 1–22. https://doi.org/10.1177/1097184X20910492.

Karwacki Arkadiusz, Katarzyna Suwada. 2020. „Doświadczenie bezrobocia a relacje rodzinne we współczesnej Polsce – perspektywa płci”. Studia Socjologiczne 236(1): 165–194. https://doi.org/10.24425/sts.2020.132455.

Kimmel Michael S. 2015. Społeczeństwo genderowe. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Korsvik Trine Rogg, Marta Warat. 2016. “Framing leave for fathers in Norway and Poland: Just a matter of gender equality?”. NORA – Nordic Journal of Feminist and Gender Research 24(2): 110–125. https://doi.org/10.1080/08038740.2016.1182588.

Kotowska Irena (red.). 2014. Niska dzietność w Polsce w kontekście percepcji Polaków. Diagnoza społeczna 2013 raport tematyczny. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.

Kurowska Anna. 2019. “Experienced and anticipated changes in household economic situation and childless women’s short-term intentions to become mothers”. European Societies 0(0): 1–19. https://doi.org/10.1080/14616696.2019.1583357.

Lamb Michael E. 2010. How do fathers influence children’s development? Let me count the ways. In: The role of the father in child development, M.E. Lamb (ed.), 5th ed, 1–26. Hoboken, N.J: Wiley.

Lewis Jane, Susanna Giullari. 2006. The adult-worker-model family and gender equality: principles to enable the valuing and sharing of care. In: Gender and social policy in a global context: uncovering the gendered structure of ‘the social’, S. Razavi, S. Hassim (eds.), 173–190. London: Palgrave Macmillan UK.

O’Brien Margaret, Karin Wall (eds.). 2017. Comparative perspectives on work-life balance and gender equality: Fathers on leave alone. London: Life Course Research and Social Policies. Springer International Publishing.

Pustułka Paula, Justyna Struzik, Magdalena Ślusarczyk. 2015. “Caught between breadwinning and emotional provisions: the case of Polish migrant fathers in Norway”. Studia Humanistyczne AGH 14(2): 31–44.

Pustułka Paula, Marta Buler. 2020. „(Wyboista) droga do macierzyństwa. Tranzycje do macierzyństwa w perspektywie trzech pokoleń Polek oraz ekspertek i ekspertów”. Youth Working Papers 3. Warszawa: SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny – Młodzi w Centrum LAB.

Ranson Gillian. 2015. Fathering, masculinity, and the embodiment of care. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Reimann Maria. 2016. Searching for egalitarian divisions of care: Polish couples at the lifecourse transition to parenthood. In: Couples’ transitions to parenthood: Analysing gender and work in Europe, D. Grunow, M. Evertsson (eds.), 221–242, Cheltenham: Edward Elgar Publishing.

Reimann Maria. 2019. It is not something we consciously do: Polish couples struggles to maintain gender equality after the birth of their first child. In: New parents in Europe. Workcare practices, gender norms and family policies, D. Grunow, M. Evertsson (eds.), 188–206. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.

Ridgeway Cecilia L. 2009. “Framed before we know it: How gender shapes social relations”. Gender & Society 23(2): 145–160. https://doi.org/10.1177/0891243208330313.

Ridgeway Cecilia L., Shelley J. Correll. 2004. “Unpacking the gender system a theoretical perspective on gender beliefs and social relations”. Gender & Society 18(4): 510–531. https://doi.org/10.1177/0891243204265269.

Roy Kevin. 2004. “You can’t eat love: Constructing provider role expectations for low-income and working-class fathers”. Fathering: A Journal of Theory, Research, and Practice about Men as Fathers 2(3): 253–276. https://doi.org/10.3149/fth.0203.253.

Rudnik Dominika. 2013. Znaczenie pracy zawodowej kobiet-matek z perspektywy członków rodziny. W: Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej, K. Slany (red.), 213–233. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Sarnowska Justyna, Paula Pustułka, Iga Wermińska-Wiśnicka. 2020. „Słabe państwo i solwatacja społeczna w obszarze łączenia pracy z rodzicielstwem”. Studia Socjologiczne 2(237): 135–162. https://doi.org/10.24425/sts.2020.132465.

Saxonberg Steven. 2013. “From defamilialization to degenderization: Toward a new welfare typology”. Social Policy & Administration 47(1): 26–49. https://doi.org/10.1111/j.1467- 9515.2012.00836.x.

Saxonberg Steven. 2014. Gendering family policies in post-communist Europe: A historicalinstitutional analysis. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Scambor Elli, Nadia Bergmann, Katarzyna Wojnicka, Sophia Belghiti-Mahut, Jeff Hearn,

Øystein Gullvåg Holter, Marc Gärtner, Majda Hrženjak, Christian Scambor, Allan White. 2014. “Men and gender equality: European insights”. Men and Masculinities 17(5): 552–577. https://doi.org/10.1177/1097184X14558239.

Serafin Katarzyna. 2010. „Prawo do urlopu ojcowskiego w polskiej regulacji prawnej”. Zeszyty Prawnicze UKSW 10.1: 221–232.

Sikorska Małgorzata. 2019. Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Slany Krystyna, Ewa Krzaklewska, Marta Warat. 2016. Wzory życia rodzinnego w kontekście równości płci – między tradycją a partnerstwem. W: Role rodzinne między przystosowaniem a kreacją, I. Przybył, A. Żurek (red.), 77–96. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UA M.

Suwada Katarzyna. 2017. Men, fathering and the gender trap. Sweden and Poland compared. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

Suwada Katarzyna. 2021. Parenting and work in Poland. A gender studies perspective. Cham: Springer.

Szahaj Andrzej. 2017. Neoliberalizm turbokapitalizm kryzys. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.

West Candace, Don H. Zimmerman. 1987. “Doing gender”. Gender & Society 1(2): 125–151. https://doi.org/10.1080/13668803.2012.722008.

West Candace, Don H. Zimmerman. 2009. “Accounting for doing gender”. Gender & Society, luty: 112–122. https://doi.org/10.1177/0891243208326529.

ZUS. 2021. Statystyka. https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka [dostęp: 11.06.2020].

Żadkowska Magdalena. 2016. Para w praniu: Codzienność, partnerstwo, obowiązki domowe. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Pobrania

Opublikowane

2021-05-18

Jak cytować

Suwada, K. (2021). Ojcowie na urlopach rodzicielskich. Przekraczanie tradycyjnych ról płciowych w życiu rodzinnym w Polsce. Przegląd Socjologiczny, 70(1), 111–130. https://doi.org/10.26485/PS/2021/70.1/6

Numer

Dział

ARTYKUŁY